La oval'a portret'o kaj ali'a'j rakont'o'j - Verk'is Edgar Allan Po'e

• Statistik'o'j
• Font'o de la dokument'o
• Ali'a'j dokument'o'j en la korpus'o

La oval'a portret'o kaj ali'a'j rakont'o'j
Edgar Allan Po'e
El la la angl'a traduk'is A. Frank Milward
Lingv'e revizi'is Margaret Munrow
Aranĝ'is: Frank'o Luin
ISBN 91-7303-133-X
ink'o@omnibus.se
http://www.omnibus.se/ink'o
Oktobr'o 2001

En'hav'o

• La oval'a portret'o
• Ligeia
• La barel'o de amontilado
• Kelk'a'j vort'o'j kun mumi'o
• La for'uz'it'a vir'o
• La silent'o — Fabel'o

La oval'a portret'o

La kastel'o, kiu'n mi'a ĉambr'ist'o kuraĝ'is per'fort'e en'ir'i, prefer'e ol permes'i ke mi, en mi'a terur'e vund'it'a stat'o, pas'ig'u la nokt'o'n sub'ĉiel'e, est'is unu el tiu'j konstru'aĵ'o'j, miks'e mal'lum'a'j kaj grandioz'a'j, kiu'j long'e aper'is sever'aspekt'a'j en la Apenin'o'j, ne mal'pli fakt'e ol en la imag'o de sinjor'in'o Radcliffe. Ŝajn'is, ke ĝi est'as por'temp'e kaj antaŭ ne'long'e for'las'it'a. Ni loĝ'ig'is ni'n en unu el la plej mal'grand'a'j kaj mal'plej luks'e mebl'it'a'j ĉambr'o'j. Ĝi star'is en for'a tur'et'o de la konstru'aĵ'o. Ĝi'a'j dekoraci'o'j est'is riĉ'a'j, sed ĉif'it'a'j kaj antikv'a'j. La mur'o'j est'is drapir'it'a'j per teks'tapet'o, kaj ornam'it'a'j per mult'nombr'a'j kaj mult'form'a'j blazon'a'j trofe'o'j, kun'e kun ne'ordinar'a nombr'o da tre vigl'a'j, modern'a'j pentr'aĵ'o'j, en kadr'o'j el riĉ'a or'a arabesk'o.

Pri tiu'j ĉi pentr'aĵ'o'j, kiu'j pend'is sur la mur'o'j ne nur sur la ĉef'a'j surfac'o'j sed ankaŭ en mult'a'j niĉ'o'j, kiu'j'n la strang'a arkitektur'o de la kastel'o neces'ig'is — pri tiu'j ĉi pentr'aĵ'o'j mi'a komenc'iĝ'ant'a delir'o, ver'ŝajn'e, profund'e est'is interes'ig'int'a mi'n; tiel ke mi ordon'is al Petro, ke li ferm'u la pez'a'j'n kovr'il'o'j'n de la fenestr'o'j — ĉar jam est'is nokt'o — ek'brul'ig'u la meĉ'o'j'n en alt'a kandelabr'o, kiu star'is apud la kap'aĵ'o de mi'a lit'o, kaj flank'e'n'tir'u la franĝ'it'a'j'n kurten'o'j'n el nigr'a velur'o, kiu'j ĉirkaŭ'is la lit'o'n mem. Mi vol'is, ke li far'u ĉio'n ĉi, por ke mi pov'u mi'n pret'ig'i, se ne por dorm'i, almenaŭ por altern'e rigard'i la bild'o'j'n kaj leg'i et'a'n libr'o'n, kiu'n ni trov'is sur la kap'kusen'o, kaj kiu cel'is kritik'i kaj pri'skrib'i ili'n.

Long'e — long'e mi leg'is — kaj pi'e, ador'em'e mi rigard'ad'is.

Rapid'e kaj glor'e la hor'o'j for'pas'is, kaj la profund'a nokt'o'mez'o al'ven'is. La pozici'o de la kandelabr'o mal'plaĉ'is al mi, mi etend'is mal'facil'e mi'a'n man'o'n kaj, prefer'e ol ĝen'i mi'a'n dorm'ant'a'n ĉambr'ist'o'n, mi met'is ĝi'n tiel, ke ĝi ĵet'is si'a'j'n radi'o'j'n pli plen'e sur la libr'o'n.

Sed la ag'o kaŭz'is efekt'o'n tut'e ne'atend'it'a'n. La radi'o'j de la mult'nombr'a'j kandel'o'j (ĉar est'is mult'a'j), nun fal'is en niĉ'o'n de la ĉambr'o, kiu ĝis tiam est'is profund'e ombr'it'a de unu el la lit'stang'o'j. Mi tial vid'is sub bril'a lum'o ne antaŭ'e rimark'it'a'n bild'o'n. Ĝi est'is portret'o de jun'ul'in'o ĵus matur'iĝ'ant'a al vir'in'ec'o. Mi ek'vid'is la pentr'aĵ'o'n rapid'e, kaj tiam ferm'is la okul'o'j'n. Kial mi far'is tio'n, ne tuj est'is kompren'ebl'a eĉ al mi mem.

Sed dum mi'a'j palpebr'o'j rest'is tiel ferm'it'a'j, mi medit'is pri la kaŭz'o, kial mi ferm'is ili'n. Tio est'is impuls'a mov'o por hav'i la temp'o'n pri'pens'i — por cert'ig'i mi'n, ke mi'a vid'pov'o ne tromp'is mi'n — por trankvil'ig'i kaj sub'ig'i mi'a'n imag'o'n, por pli sobr'a kaj cert'a rigard'o. Post ne'mult'a'j minut'o'j mi de'nov'e fiks'e rigard'is la pentr'aĵ'o'n.

Ke mi nun vid'as prav'e, mi nek pov'is nek vol'is dub'i; ĉar la unu'a bril'o de la kandel'o'j sur tiu'n kanvas'o'n ŝajn'e est'is for'ig'int'a la rev'a'n sven'o'n, kiu est'is ŝtel'ant'a super mi'a'j'n sent'o'j'n, kaj ek'surpriz'is mi'n tuj al vek'a viv'o. La portret'o, mi jam dir'is, est'is de jun'a knab'in'o. Ĝi'n konsist'ig'is nur kap'o kaj ŝultr'o'j, pentr'it'a'j laŭ tio, kio teknik'e nom'iĝ'as ”vinjet'a” manier'o; tre laŭ la stil'o de la favor'at'a'j kap'o'portret'o'j de Sully. La brak'o'j, la brust'o, kaj eĉ la fin'o de la har'o'j, fand'iĝ'is ne'percept'ebl'e en la mal'preciz'a'n sed profund'a'n ombr'o'n, kiu form'is la fon'o'n de la tut'o. La kadr'o est'is oval'a, riĉ'e or'um'it'a, kaj filigran'it'a laŭ maŭr'a stil'o.

Kiel art'verk'o neni'o pov'is est'i pli admir'ind'a ol la pentr'aĵ'o mem. Sed ne pov'is est'i la metod'o de la verk'o, nek la sen'mort'a bel'ec'o de la vizaĝ'o tio, kio tiel subit'e kaj tiel energi'e est'is mi'n emoci'int'a.

Ebl'e mal'plej el ĉio pov'is est'i tio, ke mi'a imag'o, vek'it'a el ĝi'a du'on'dorm'o, erar'e kompren'is la kap'o'n kiel kap'o'n de viv'ant'a person'o. Mi vid'is tuj, ke la strang'aĵ'o'j de la desegn'o, de la vinjet'ad'o kaj de la kadr'o dev'is tuj for'ig'i tia'n ide'o'n — dev'is mal'help'i eĉ moment'a'n kred'o'n pri ĝi. Pri'pens'ant'e serioz'e tiu'j'n punkt'o'j'n, mi rest'is ebl'e unu hor'o'n du'on'sid'ant'a, du'on'kuŝ'ant'a, kun mi'a rigard'o fiks'it'a al la portret'o. Fin'e, kontent'a pri la ver'a sekret'o de ĝi'a efekt'o, mi re'e kuŝ'iĝ'is en la lit'o. Mi trov'is la sorĉ'o'n de la bild'o, ĉar tio est'is absolut'a viv'simil'ec'o de esprim'o, kio, unu'e surpriz'ant'e mi'n, fin'e mi'n konfuz'eg'is, sub'ig'is kaj konstern'is. Per profund'a kaj respekt'eg'a solen'ec'o, mi re'met'is la kandelabr'o'n en ĝi'a'n antaŭ'a'n lok'o'n. La kaŭz'o'n de mi'a profund'a agit'iĝ'o tiel kaŝ'it'a al mi'a vid'o, mi avid'e serĉ'is en la libr'o, kiu pri'skrib'is la pentr'aĵ'o'j'n kaj ili'a'j'n histori'o'j'n.

Trov'ant'e la numer'o'n, kiu reprezent'is la oval'a'n portret'o'n, mi leg'is la jen'a'j'n strang'a'j'n kaj mal'klar'a'j'n vort'o'j'n.

”Ŝi est'is virg'ul'in'o rav'eg'e bel'a, kaj bel'a kaj plen'a de gaj'ec'o.

Kaj mal'bon'a est'is la hor'o, kiam ŝi vid'is, en'am'iĝ'is, kaj edz'in'iĝ'is kun la pentr'ist'o. Li, pasi'a, stud'em'a, sever'a, kaj jam posed'ant'a edz'in'o'n, si'a'n art'o'n; ŝi, virg'ul'in'o rav'eg'e bel'a, kaj bel'a kaj plen'a de gaj'ec'o; ĉio ĉe ŝi lum'o kaj rid'et'o'j: kaj petol'em'a kiel jun'a cerv'id'in'o: am'ant'a kaj pri'zorg'ant'a ĉio'n: mal'am'ant'a nur la art'o'n, kiu est'is ŝi'a rival'o: tim'ant'a nur la paletr'o'n kaj penik'o'j'n, kaj ali'a'j'n mal'feliĉ'a'j'n instrument'o'j'n, kiu'j for'pren'is de ŝi la vizaĝ'o'n de ŝi'a am'at'o.

Est'is tial terur'a afer'o por tiu ĉi vir'in'et'o aŭd'i la pentr'ist'o'n parol'i pri si'a dezir'o portret'i eĉ si'a'n jun'a'n nov'edz'in'o'n. Sed ŝi est'is humil'a kaj obe'em'a, kaj sid'is mild'e dum mult'a'j semajn'o'j en la mal'lum'a, alt'e'lok'it'a tur'et'a ĉambr'o, kie la lum'o gut'is sur la pal'a'n kanvas'o'n nur de supr'e. Sed li, la pentr'ist'o, trov'is glor'o'n en si'a verk'o, kiu daŭr'is hor'o'n post hor'o, kaj tag'o'n post tag'o. Kaj li est'is pasi'a, sovaĝ'a kaj melankoli'a vir'o, kiu perd'iĝ'is en rev'o'j; tiel ke li ne vol'is vid'i ke la lum'o, kiu fal'is tiel mort'ec'e en tiu'n sol'ec'a'n ĉambr'o'n, for'ig'is la san'o'n kaj la spirit'o'n de li'a nov'edz'in'o, kiu velk'is vid'ebl'e al ĉiu, nur ne al li.

Sed ŝi ankoraŭ rid'et'is kaj ankoraŭ plu, sen'plend'e, ĉar ŝi kompren'is, ke la pentr'ist'o (kiu est'is fam'e kon'at'a) trov'as fervor'a'n kaj brul'ant'a'n plezur'o'n en si'a task'o, kaj labor'as tag'e kaj nokt'e por portret'i ŝi'n, kiu am'is li'n, sed kiu ĉiu'tag'e iĝ'is pli mal'vigl'a kaj mal'fort'a. Kaj ver'e iu'j, kiu'j vid'is la portret'o'n, parol'is pri ĝi'a simil'ec'o per mal'laŭt'a'j vort'o'j, kvazaŭ pri fort'a mir'ind'aĵ'o, kaj pruv'o ne mal'pli pri la pov'o de la pentr'ist'o, ol pri li'a profund'a am'o al ŝi, kiu'n li bild'ig'is tiel super'eg'e bon'e. Sed, post kelk'a temp'o, kiam la verk'o al'proksim'iĝ'is al si'a fin'iĝ'o, neni'u est'is las'at'a en la tur'et'o'n, ĉar la pentr'ist'o delir'iĝ'is pro ard'o pri si'a verk'o, kaj mal'oft'e for'turn'is si'a'j'n okul'o'j'n de la kanvas'o, eĉ por rigard'i la vizaĝ'o'n de si'a edz'in'o. Kaj li ne vol'is vid'i, ke la farb'o'j, kiu'n li ŝmir'is sur la kanvas'o'n est'as el'tir'at'a'j el la vang'o'j de ŝi, kiu sid'as apud li. Kaj kiam mult'a'j semajn'o'j est'is for'pas'int'a'j, kaj nur mal'mult'o rest'is far'ot'a, krom unu tuŝ'o sur la buŝ'o, kaj unu nuanc'o sur la okul'o, la spirit'o de la vir'in'et'o de'nov'e flagr'et'is supr'e'n, kvazaŭ flam'o en flam'ing'o de lamp'o.

Kaj tiam la tuŝ'o est'is don'it'a, kaj la nuanc'o sur'met'it'a, kaj dum moment'o la pentr'ist'o star'is en'sorĉ'it'a antaŭ la verk'o, kiu'n li est'is kre'int'a: sed tuj post'e, dum li ankoraŭ rigard'is, li trem'is kaj tre pal'iĝ'is, kaj kri'ant'e laŭt'voĉ'e: ,Tio ĉi ja est'as la Viv'o mem!’, li turn'iĝ'is subit'e por rigard'i si'a'n am'at'in'o'n. — Ŝi est'is mort'int'a.”

Ligeia

Mi ne pov'as, kiom ajn mi prov'as, memor'i kiel, kiam aŭ eĉ preciz'e kie mi unu'e kon'at'iĝ'is kun Lady Ligeia. Mult'a'j jar'o'j de tiam for'pas'is, kaj mi'a cerb'o est'as mal'fort'a pro intens'a sufer'ad'o. Aŭ ebl'e, mi nun ne pov'as re'memor'i tiu'j'n punkt'o'j'n pro tio, ke real'e la karakter'o de mi'a am'at'in'o, ŝi'a ne'ordinar'a kler'ec'o, ŝi'a strang'a sed seren'a spec'o de bel'ec'o, kaj la tra'vibr'ig'a kaj rav'eg'a elokvent'ec'o de ŝi'a mal'laŭt'a, muzik'a voĉ'o, en'ir'is en mi'a'n kor'o'n per paŝ'o'j tiel firm'e kaj en'ŝtel'em'e progres'a'j, ke ili est'is ne'rimark'at'a'j kaj ne'kon'at'a'j. Mi tamen kred'as, ke mi renkont'is ŝi'n unu'e kaj plej oft'e en iu grand'a, mal'nov'a, ruin'iĝ'ant'a urb'o apud la Rejn'o. Pri ŝi'a famili'o preskaŭ cert'e mi aŭd'is ŝi'n parol'i! Tio, ke ĝi est'is tre'eg'e mal'nov'a, est'as sen'dub'a. Ligeia! Ligeia! Absorb'it'a en stud'o'j tia'j natur'a'j, ke pli ol io ali'a ili taŭg'as por nul'ig'i impres'o'j'n el la ekster'a mond'o, sol'e per tiu ĉi dolĉ'a vort'o — per Ligeia — mi pov'as ven'ig'i antaŭ la okul'o'j'n de mi'a imag'o ŝi'a'n form'o'n, kiu ne plu ekzist'as. Kaj nun, dum mi skrib'as, memor'o ek'lum'as en mi, ke mi neniam kon'is la patr'a'n nom'o'n de ŝi, kiu est'is mi'a amik'in'o kaj fianĉ'in'o, kaj kiu iĝ'is la part'o'pren'ant'o de mi'a'j stud'o'j kaj mi'a am'at'a edz'in'o. Ĉu tio est'is lud'em'a postul'o, part'e de mi'a Ligeia? aŭ ĉu ĝi est'is prov'o pri la fort'o de mi'a am'o, ke mi je tiu punkt'o ne far'u demand'o'j'n? aŭ, prefer'e, ĉu est'is mi'a propr'a kapric'o, — frenez'e romantik'a ofer'o sur la altar'o de la plej pasi'a si'n'don'o? Mi nur mal'preciz'e re'memor'as la fakt'o'n mem — ne est'as mir'ind'e, ke mi plen'e forges'is la okaz'o'j'n, kiu'j ĝi'n iniciat'is kaj akompan'is. Kaj ver'e, se iam tiu fantom'o, kiu'n oni titol'as Roman'ec'o — se iam ŝi, la pal'a kaj la nebul'e'flug'il'a Astofeto de idol'serv'a Egipto prezid'as, kiel oni dir'as, ĉe ge'edz'iĝ'o'j mal'bon'sign'it'a'j, tiam tre cert'e ŝi prezid'is ĉe mi'a.

Ekzist'as tamen unu kar'a tem'o, pri kiu ne nebul'iĝ'as mi'a memor'o. Tio est'as la person'a aspekt'o de Ligeia. Statur'e ŝi est'is alt'a, gracil'a, kaj, dum si'a'j last'a'j tag'o'j, eĉ marasm'a. Est'us van'e, se mi pen'us pri'skrib'i la majest'ec'o'n, la kviet'a'n seren'ec'o'n de ŝi'a si'n'ten'o, aŭ la ne'kompren'ebl'a'n sen'pez'ec'o'n kaj elast'ec'o'n de ŝi'a'j pied'paŝ'o'j. Ŝi ven'is kaj ir'is kvazaŭ ombr'o.

Neniam mi ek'sci'is pri ŝi'a en'ir'o en mi'a'n ferm'it'a'n stud'ej'o'n, krom per la kar'a muzik'o de ŝi'a mal'laŭt'a dolĉ'a voĉ'o, dum ŝi met'is la marmor'ec'a'n man'o'n sur mi'a'n ŝultr'o'n. Je vizaĝ'a bel'ec'o neniam virg'ul'in'o ŝi'n egal'is. Ĝi est'is la bril'o de opi'o'sonĝ'o — aer'a kaj anim'lev'ant'a vizi'o pli rav'e di'a ol la fantazi'aĵ'o'j, kiu'j flirt'is ĉirkaŭ la dorm'ant'a'j anim'o'j de la fil'in'o'j de Delos'o. Sed, tamen, ŝi'a'j trajt'o'j ne est'is laŭ tiu regul'a form'o, kiu'n ni fals'e est'as instru'it'a'j ador'i en la klasik'a'j labor'o'j de la idol'an'o'j. ”Ne ekzist'as ia rav'eg'a bel'ec'o,” dir'as Bac'o'n, lord'o Verulam, parol'ant'e prav'e pri ĉiu'j spec'o'j kaj genr'o'j de bel'ec'o, ”ne hav'ant'a i'a'n strang'ec'o'n de proporci'o”. Sed kvankam mi vid'is, ke la trajt'o'j de Ligeia ne est'as laŭ klasik'a regul'ec'o, kvankam mi rimark'is, ke ŝi'a bel'ec'o est'as ja ”rav'eg'a”; kaj sent'is, ke est'as en ĝi mult'e da ”strang'ec'o”, mi sen'frukt'e pen'is trov'i la ”ne'regul'ec'o'n”, kaj sekv'i ĝis'fin'e mi'a'n propr'a'n percept'o'n de la ”strang'ec'o”. Mi ekzamen'is la kontur'o'n de la alt'a kaj pal'a frunt'o — ĝi est'is perfekt'a — kiel mal'varm'a tiu vort'o, kiam ĝi rilat'as al tiu di'a majest'ec'o! — la haŭt'o'n, kiu egal'is la plej pur'a'n ebur'o'n; la rimark'ind'a'n larĝ'ec'o'n kaj seren'ec'o'n, la mol'a'n mal'kav'ec'o'n de la part'o'j super la tempi'o'j, kaj post'e, la korv'o'nigr'a'j'n, la bril'a'j'n, la abund'a'j'n kaj natur'e bukl'a'j'n har'o'j'n, kiu'j mal'kaŝ'is la plen'a'n potenc'o'n de la Homera epitet'o ”hiacint'a”!

Mi rigard'is la delikat'a'j'n kontur'o'j'n de ŝi'a naz'o — kaj neni'e, krom en la graci'a'j medalion'o'j de la Hebre'o'j, mi est'as vid'int'a simil'a'n perfekt'ec'o'n. Tie trov'iĝ'is la sam'a bel'eg'a surfac'a glat'ec'o, la sam'a, apenaŭ percept'ebl'a inklin'o al kurb'iĝ'o, la sam'a'j, harmoni'e kurb'a'j naz'tru'o'j, montr'ant'a'j liber'a'n spirit'o'n.

Mi rigard'is la dolĉ'a'n buŝ'o'n. Jen ver'e est'is la triumf'o de ĉio ĉiel'a — la bel'eg'a kurb'o de la supr'a lip'o mal'alt'a — la mol'a, volupt'em'a dorm'o de la mal'supr'a — la kav'et'o'j, kiu'j lud'is, kaj la kolor'o, kiu parol'is; la dent'o'j re'bril'ant'a'j, per preskaŭ tim'ig'a bril'o, ĉiu'n radi'o'n de la sankt'a lum'o, kiu fal'is sur ili'n dum ŝi'a'j seren'a'j kaj pac'a'j, sed plej ĝoj'e radi'a'j el ĉiu'j rid'et'o'j. Mi analiz'is la form'o'n de la menton'o, kaj ankaŭ tie mi trov'is la mild'a'n larĝ'ec'o'n, la mol'ec'o'n kaj majest'o'n, plen'kurb'ec'o'n kaj spirit'o'n de la Grek'o'j — la kontur'o'n, kiu'n la di'o Apolo mal'kaŝ'is nur en sonĝ'o al Kleomeno, fil'o de la Aten'an'o. Kaj tiam mi ek'rigard'is en la grand'a'j'n okul'o'j'n de Ligeia.

Ni ne posed'as model'o'j'n por okul'o'j en la tre'eg'e antikv'a'j rest'aĵ'o'j. Ver'ŝajn'e ankaŭ la sekret'o, kiu'n alud'is lord'o Verulam, kuŝ'is en la okul'o'j de mi'a am'at'in'o. Ili est'is, mi dev'as kred'i, mult'e pli grand'a'j ol ordinar'a'j okul'o'j de ni'a ras'o. Ili est'is eĉ pli grand'a'j ol la plej grand'a'j el tiu'j de la gent'o en la val'o de Nourjahad. Sed nur mal'oft'e, en moment'o'j de intens'a ekscit'iĝ'o, tiu ĉi kurioz'ec'o iĝ'is pli ol iom'et'e rimark'ind'a en Ligeia.

En tia'j moment'o'j ŝi'a bel'ec'o far'iĝ'is — ebl'e pro mi'a pasi'a imag'o tiel nur ŝajn'is — la bel'ec'o de est'aĵ'o'j aŭ super'a'j aŭ apart'a'j de la ter'o, la bel'ec'o de la fabel'a'j huri'o'j 1 de la turk'o'j. La nuanc'o de la okul'o'j est'is la plej bril'ant'a nigr'o, kaj super ili pend'is gagat'e nigr'a'j okul'har'o'j tre long'a'j. La brov'o'j iom'et'e ne'regul'a'j kontur'e, est'is sam'kolor'a'j. La ”strang'ec'o”, tamen, kiu'n mi trov'is en la okul'o'j, est'is laŭ natur'o disting'ebl'a kaj de la form'o, la bril'o, kaj de la kolor'o de la trajt'o'j, kaj dev'as malgraŭ ĉio est'i rilat'it'a al la esprim'o. Ha, vort'o sen signif'o, mal'antaŭ kies grand'a latitud'o el nur'a son'o ni kaŝ'as mult'e da ni'a ne'sci'o pri tiom da spirit'a'j afer'o'j! La esprim'o en la okul'o'j de Ligeia! Kiel dum long'a'j hor'o'j mi pri'pens'is ĝi'n! Kiel mi, tra tut'a somer'mez'a nokt'o, barakt'is por sond'i ĝi'n! Kio est'is tio, tiu io pli profund'a ol la put'o de Demokrit'o, kiu kuŝ'is profund'e en la pupil'o'j de mi'a am'at'in'o? Kio ĝi est'is? Firm'ten'is mi'n la fervor'o sci'iĝ'i. Tiu'j okul'o'j, tiu'j larĝ'a'j, tiu'j bril'a'j, tiu'j di'a'j sfer'o'j?

Ili far'iĝ'is por mi la ĝemel'a'j stel'o'j de Led'o, kaj mi por ili la plej pi'a el la astr'olog'o'j.

Ne est'as iu punkt'o, inter la mult'a'j ne'kompren'ebl'a'j anomali'o'j de la mens'o'scienc'o, pli tra'vibr'e ekscit'ig'a ol la fakt'o — neniam, mi kred'as, rimark'it'a de la skol'o'j, ke, dum ni'a'j pen'o'j memor'i i'o'n long'e forges'it'a'n, oft'e ni trov'iĝ'as sur la ekstrem'a rand'o de re'memor'o, ne pov'ant'e, fin'e, memor'i. Kaj tiel, plej oft'e, intens'e rigard'ant'e la okul'o'j'n de Ligeia, mi sent'is, ke al'proksim'iĝ'as la plen'a sci'o pri la esprim'o — sent'is, ke ĝi al'proksim'iĝ'as — sed ne plen'e est'as mi'a — kaj, tiel, fin'e tut'e

for'iĝ'as! Kaj (strang'a, ho plej strang'a mister'o el ĉiu'j!) mi mal'kaŝ'is, en la plej ordinar'a'j objekt'o'j de la univers'o, cirkl'o'n da analogi'o'j por tiu esprim'o. Mi vol'as dir'i, ke post kiam la bel'ec'o de Ligeia en'ir'is mi'a'n anim'o'n por loĝ'i tie kvazaŭ en sankt'ej'o, mi el'ĉerp'is, de mult'a'j ekzist'aĵ'o'j en la materi'a mond'o, sent'o'n tia'n, kia'n mi ĉiam sent'is, ke ŝi'a'j grand'a'j lum'a'j okul'o'j vek'as en mi. Tamen, mi ne pov'is pli'e difin'i tiu'n ĉi sent'o'n, aŭ analiz'i aŭ eĉ fiks'e rigard'i ĝi'n. Mi ĝi'n re'kon'is, mi ripet'u, ia'foj'e dum observ'ad'o de rapid'e kresk'ant'a vin'ber'uj'o — dum medit'o pri nokt'a aŭ tag'a papili'o, krizalid'o, aŭ river'et'o el flu'ant'a akv'o. Mi sent'is ĝi'n pro la ocean'o, pro fal'o de aerolit'o. Mi sent'is ĝi'n en la rigard'o'j de ne'ordinar'e mal'jun'a'j person'o'j. Kaj trov'iĝ'is unu aŭ du stel'o'j en la firmament'o (special'e unu, stel'o de la ses'a grand'ec'o, du'obl'a kaj vari'a, trov'ebl'a apud la grand'a stel'o en Lir'o), kies aspekt'o dum observ'ad'o per teleskop'o sent'ig'is al mi la emoci'o'n. Mi est'is plen'ig'it'a per ĝi de cert'a'j son'o'j el kord'instrument'o'j, kaj ne mal'oft'e de pec'o'j el libr'o'j.

Inter ne'nombr'ebl'a'j ali'a'j ekzempl'o'j, mi bon'e memor'as i'o'n el volum'o de Joseph Glanvill, kiu (ebl'e nur pro si'a kurioz'ec'o — kiu pov'as sci'i?) neniam mal'sukces'is inspir'i al mi la sent'o'n:
”Kaj tie kuŝ'as la vol'o, kiu ne mort'as. Kiu kon'as la mister'o'j'n de la vol'o, kun ĝi'a vigl'ec'o? Ĉar Di'o nur est'as grand'a vol'o, en'penetr'ant'a ĉio'n, pro la natur'o de si'a intens'ec'o. La hom'o ne si'n sub'met'us al la anĝel'o'j, nek al la mort'o absolut'e, se ne pro la mal'fort'ec'o de si'a mal'vigl'a vol'o.”

La daŭr'o de jar'o'j kaj post'a pri'pens'o ebl'ig'is al mi trov'i mal'proksim'a'n rilat'o'n inter tiu ĉi libr'o'pec'o de la angl'a moral'ist'o, kaj io el la karakter'o de Ligeia. Intens'ec'o de pens'o, ag'o aŭ parol'o ebl'e est'is ĉe ŝi rezult'o, aŭ almenaŭ montr'il'o de tiu grand'eg'a vol'o, kiu, dum ni'a long'a inter'rilat'o, ne sukces'e don'is ali'a'n kaj pli proksim'a'n atest'o'n pri si'a ekzist'o. El ĉiu'j vir'in'o'j, kiu'j'n mi iam kon'is, ŝi, la ŝajn'e trankvil'a, la ĉiam'e seren'a Ligeia, est'is la plej terur'a viktim'o por la tumult'a'j vultur'o'j de mal'mild'a pasi'o. Kaj tia'n pasi'o'n mi ne kapabl'us taks'i, se ne per la mirakl'a pli'grand'iĝ'o de tiu'j okul'o'j, kiu'j sam'temp'e tiel ĝoj'ig'is kaj terur'is mi'n — per la preskaŭ magi'a melodi'o, modul'ad'o, disting'ebl'ec'o kaj kviet'ec'o de ŝi'a tre mal'laŭt'a voĉ'o — kaj per la sovaĝ'a energi'o de la vort'o'j, kiu'j'n ŝi kutim'e parol'is; kiu'j est'is du'obl'e efekt'a'j pro kontrast'o kun ŝi'a parol'manier'o.

Mi parol'is pri la kler'ec'o de Ligeia; ĝi est'is grand'eg'a — tia, kia'n mi neniam ali'e kon'is ĉe vir'in'o. Pri la klasik'a'j lingv'o'j ŝi est'is profund'e instru'it'a, kaj ĝis tiom, kiom etend'iĝ'is mi'a propr'a sci'o pri la modern'a'j idiom'o'j de Eŭrop'o, mi neniam trov'is ŝi'n erar'ant'a. Pli'e, pri iu tem'o el la plej admir'at'a'j, kiu'j est'as nur la plej profund'a'j el la pri'fanfaron'at'a tem'ar'o de la akademi'o, ĉu ŝi iam trov'iĝ'is mal'sukces'a? Kiel strang'e, kiel tra'vibr'ig'e tiu ĉi unu trajt'o en la natur'o de mi'a edz'in'o per'fort'e al'trud'as si'n al mi nur en ĉi tiu mal'fru'a temp'o! Mi dir'is, ke ŝi'a sci'o est'is tia, kia'n mi neniam trov'is ĉe vir'in'o — sed kie spir'as la vir'o, kiu tra'pas'is, kaj sukces'plen'e, ĉiu'j'n vast'a'j'n are'o'j'n de moral'a, fizik'a kaj matematik'a scienc'o'j? Tiam mi ne kompren'is tio'n, kio'n nun mi klar'e percept'as, ke la akir'aĵ'o'j de Ligeia est'is gigant'a'j, est'is mir'eg'ind'a'j; kvankam mi sufiĉ'e kon'is ŝi'a'n sen'lim'a'n super'ec'o'n kaj sub'met'iĝ'is kun infan'ec'a fid'o al ŝi'a gvid'o tra la ĥaos'a mond'o de metafizik'a esplor'ad'o, pro kiu mi est'is tre pen'em'e okup'it'a dum la fru'a'j jar'o'j post ni'a ge'edz'iĝ'o. Kun kiel grand'a triumf'o — kiel viv'a ĝoj'o, kiom da ĉio, kio est'as eter'a en la esper'o — mi sent'is, kiam ŝi klin'iĝ'is super mi dum stud'o'j ne mult'e serĉ'at'a'j — sed mal'pli kon'at'a'j — tiu'n rav'a'n perspektiv'o'n dis'etend'iĝ'ant'a'n mal'rapid'e antaŭ mi, laŭ kies long'a, grandioz'a kaj tut'e ne'sur'paŝ'it'a voj'o mi pov'is fin'e antaŭ'e'n'ir'i al la cel'o de saĝ'o tro di'e grand'valor'a por ne est'i mal'permes'it'a!

Kiel dolor'eg'a, do, dev'is est'i mi'a mal'ĝoj'o, kiam, post kelk'a'j jar'o'j, mi vid'is pren'ant'a'j al si flug'il'o'j'n kaj for'flug'ant'a'j mi'a'j'n fort'e'baz'it'a'j'n esper'o'j'n! Sen Ligeia mi est'is kvazaŭ infan'o serĉ'palp'ant'a en la nokt'o. Ŝi'a ĉe'est'o kaj nur'a leg'ad'o fort'e lum'ig'is la mult'a'j'n mister'o'j'n de la transcend'ism'o, en kiu'n ni ambaŭ est'is ni'n merg'int'a'j. Pro mank'o de la radi'a bril'o de ŝi'a'j okul'o'j la liter'o'j lum'a'j kaj or'a'j far'iĝ'is pli mal'hel'a'j ol Saturn'a plumb'o. Kaj nun tiu'j okul'o'j hel'ig'is mal'pli kaj mal'pli oft'e la paĝ'o'j'n, super kiu'j mi klin'iĝ'is. Ligeia mal'san'iĝ'is. La ekstaz'a'j okul'o'j flam'is per tro — tro glor'a lum'o; la pal'a'j fingr'o'j al'pren'is la tra'vid'ebl'a'n vaks'a'n kolor'o'n de la tomb'o, kaj la blu'a'j vejn'o'j sur la alt'a frunt'o ŝvel'is kaj mal'ŝvel'is impuls'e pro la tajd'o eĉ de la plej mild'a emoci'o.

Mi vid'is, ke ŝi dev'as mort'i — kaj en spirit'o mi lukt'is mal'esper'e kun la drakon'a Azraelo. Kaj la barakt'ad'o de la pasi'a edz'in'o est'is, je mi'a surpriz'o, eĉ pli energi'a ol la mi'a. Trov'iĝ'is antaŭ'e en ŝi'a serioz'a natur'o mult'o, kio impres'is sur mi'n la kred'o'n, ke por ŝi la mort'o ven'os sen si'a terur'o; sed tiel ne est'is. Vort'o'j est'as sen'pov'a'j por kompren'ig'i i'a'n prav'a'n ide'o'n pri la furioz'a kontraŭ'star'o en ŝi'a lukt'ad'o kun la ombr'o. Mi angor'o'ĝem'is je la kompat'ind'a vid'o. Mi est'us konsol'int'a — mi est'us rezon'int'a; sed pro la intens'ec'o de ŝi'a fort'eg'a dezir'o por viv'o — por viv'o — nur por viv'o — la konsol'ad'o kaj rezon'ad'o sam'e est'us la plej grand'a'j mal'saĝ'o'j. Tamen, ne antaŭ la last'a moment'o, mez'e de la plej konvulsi'a'j tord'iĝ'o'j de ŝi'a furioz'a spirit'o, iel for'iĝ'is la ekster'a trankvil'ec'o de ŝi'a mien'o. Ŝi'a voĉ'o pli'mol'iĝ'is, mal'laŭt'iĝ'is — sed mi ne ŝat'as pri'pens'i la frenez'a'n signif'o'n de la kviet'e dir'at'a'j vort'o'j. Mi'a cerb'o turn'iĝ'is kiam, rav'it'a, mi aŭskult'is melodi'o'n super'hom'a'n — konjekt'o'j'n kaj aspir'o'j'n, kiu'j'n la mort'ul'ar'o neniam antaŭ'e kon'is.

Ke ŝi mi'n am'as, mi ne est'is dub'int'a; kaj mi pov'is facil'e sci'i, ke en sin'o kiel ŝi'a la am'o ne reg'us kiel ordinar'a pasi'o. Sed nur je ŝi'a mort'o mem mi est'is plen'e impres'it'a pri la potenc'o de ŝi'a sent'o. Dum long'a'j hor'o'j, ten'ant'e mi'a'n man'o'n, ŝi el'verŝ'is antaŭ mi la super'flu'o'n de kor'o, kies pli ol pasi'a am'eg'o en'sum'e ating'is al idol'serv'ad'o. Kiel mi merit'is tiel ben'iĝ'i per tia'j konfes'o'j? — Kiel merit'is tiel mal'ben'iĝ'i per la for'ir'o de mi'a am'at'in'o je la hor'o, kiam ŝi far'is ili'n? Sed la pri'trakt'o'n de ĉi tiu tem'o mi ne pov'as el'ten'i. Mi dir'u nur, ke en ŝi'a pli ol vir'in'a si'n'for'don'o al am'o (bedaŭr'ind'e tut'e ne'merit'it'a, tut'e al mal'ind'ul'o don'it'a), mi fin'e re'kon'is la princip'o'n, kial ŝi dezir'eg'is, per tiel furioz'e serioz'a avid'ec'o, la viv'o'n, kiu nun tiel rapid'e est'is for'flug'ant'a. Est'as tiu ĉi dezir'eg'o — est'as tiu ĉi avid'a fort'ec'o de dezir'o por viv'o — nur por viv'o — kiu'n mi ne hav'as la pov'o'n pentr'i, nek parol'o'n esprim'i ĝi'n.

Ĝust'e mez'e de la nokt'o en kiu ŝi for'iĝ'is, man'sign'int'e mi'n al si, ŝi postul'is, ke mi ripet'u cert'a'j'n stanc'o'j'n verk'it'a'j'n de ŝi antaŭ ne mult'a'j tag'o'j. Ili est'is jen'a'j:

”Ho, Di'o!” du'on'e ŝir'kri'is Ligeia, salt'e star'iĝ'ant'e kaj etend'ant'e supr'e'n per konvulsi'a mov'o la brak'o'j'n, kiam mi fin'is tiu'j'n ĉi vers'o'j'n, ”ho, Di'o! ho, di'a Patr'o! ĉu tiu'j ĉi afer'o'j est'os ne'ŝanĝ'ebl'e tia'j? Ĉu tiu ĉi venk'int'o ne unu'foj'e kuŝ'os venk'it'a?

Ĉu ni ne est'as part'o'j kaj membr'o'j de Vi? Kiu — kiu sci'as la mister'o'j'n de la vol'o, kun ĝi'a vigl'ec'o? La hom'o ne si'n sub'met'us al la anĝel'o'j, nek al la mort'o absolut'e, se ne pro la mal'fort'ec'o de si'a mal'vigl'a vol'o.”

Kaj nun, kvazaŭ el'uz'it'a pro emoci'o ŝi las'is de'fal'i la blank'a'j'n brak'o'j'n, kaj re'ir'is solen'e al si'a mort'a lit'o. Kaj, kiam ŝi spir'is si'a'j'n last'a'j'n spir'o'j'n, ven'is miks'it'a kun ili mal'laŭt'a murmur'o de ŝi'a'j lip'o'j. Mi klin'iĝ'is al ili, kaj disting'is de'nov'e la fin'a'j'n vort'o'j'n de la pec'o el Glanvil. ”La hom'o ne si'n sub'met'us al la anĝel'o'j, nek al la mort'o absolut'e, se ne pro la mal'fort'ec'o de si'a mal'vigl'a vol'o.”

Ŝi mort'is; — kaj mi, prem'it'a ĝis la ter'polv'o pro mal'ĝoj'o, ne plu pov'is toler'i la sol'ec'a'n mal'plen'o'n de mi'a dom'eg'o en la mal'hel'a kaj kaduk'a urb'o apud la Rejn'o. Ne mank'is al mi tio, kio'n la mond'o nom'as riĉ'o. Ligeia hav'ig'is al mi mult'e pli, tre mult'e pli, ol ordinar'e far'iĝ'as la sort'o de mort'ul'o'j. Post ne'mult'a'j monat'o'j, do, lac'eg'e kaj sen'cel'e vag'ad'int'e, mi aĉet'is kaj iom ripar'ig'is abat'ej'o'n, kiu'n mi ne intenc'as nom'i, en unu el la plej sovaĝ'a'j kaj mal'plej vizit'at'a'j part'o'j de bel'a Angl'uj'o. La sen'lum'a kaj mal'gaj'a grandioz'ec'o de la konstru'aĵ'o, la preskaŭ sovaĝ'a aspekt'o de la bien'o, la mult'a'j long'e'daŭr'a'j kaj melankoli'a'j memor'o'j ĉirkaŭ ambaŭ, posed'is mult'o'n harmoni'a'n kun la sent'o'j de tut'a for'las'it'ec'o, kiu'j mi'n est'is pel'int'a'j en tiu'n mal'proksim'a'n kaj ne'societ'a'n region'o'n de la land'o. Sed kvankam la ekster'a abat'ej'o, kun si'a verd'a mask'o pend'ant'a ĉirkaŭ'e, sufer'is nur mal'mult'e da ŝanĝ'o'j, mi al mi permes'is, pro infan'a kontraŭ'em'o, kaj ebl'e pro iom'et'a esper'o dis'ig'i mi'a'j'n mal'ĝoj'o'j'n, pomp'o'n pli ol reĝ'e grandioz'a'n intern'e. Por tia'j mal'saĝ'aĵ'o'j jam dum mi'a infan'ec'o mi akir'is gust'o'n, kaj nun ili re'ven'is al mi, kvazaŭ dum kaduk'ec'o pro mal'ĝoj'o. Mi sent'as, ke eĉ mult'e da ĝerm'ant'a frenez'o pov'us est'i trov'it'a en la grandioz'a'j kaj fantazi'a'j drapir'aĵ'o'j, en la solen'a'j skulpt'aĵ'o'j el Egipt'uj'o, en la sovaĝ'a'j kornic'o'j kaj mebl'ar'o, en la Bedlamaj 1 desegn'aĵ'o'j sur la tapiŝ'o'j el tuf'a or'o.

Mi est'is sklav'o lig'it'a en la katen'o'j de opi'o — kaj mi'a'j labor'o'j kaj ordon'o'j kolor'iĝ'is de mi'a'j sonĝ'o'j. Sed tiu'j'n ĉi absurd'aĵ'o'j'n mi ne pri'trakt'u pli detal'e. Mi parol'u nur pri tiu unu ĉambr'o, por ĉiam mal'ben'it'a, kie'n, dum moment'o de cerb'a for'est'o, mi konduk'is de la altar'o, kiel mi'a nov'edz'in'o — kiel la post'ven'ant'o de la ne'forges'ot'a Ligeia — la blond'har'a'n kaj blu'okul'a'n Lady Rowena Trevanion el Tremaine.

Est'is neni'u apart'a pec'o de la arkitektur'o kaj dekoraci'o de tiu nov'edz'iĝ'a ĉambr'o, kiu ne est'as nun vid'ebl'a antaŭ mi. Kie est'is la anim'o'j de la fier'eg'a famili'o de la nov'edz'in'o, kiam, pro avid'ec'o je or'o, ili permes'is al fraŭl'in'o tiel am'at'a trans'ir'i la sojl'o'n de ĉambr'o tiel ornam'it'a?

Mi dir'as, ke mi ĝis'fund'e memor'as la detal'o'j'n de la ĉambr'o, sed mi est'as bedaŭr'ind'e forges'em'a pri tem'o'j profund'e grav'a'j, kaj tie ĉi trov'iĝ'is neni'u sistem'o, neni'u agord'o en la fantazi'a pomp'o, por re'ten'i la memor'o'n. La ĉambr'o star'is en

alt'a tur'et'o de la kastel'form'a abat'ej'o; ĝi est'is form'e kvin'angul'a kaj tre ampleks'a, okup'is la tut'a'n sud'a'n later'o'n de la kvin'angul'o la sol'a fenestr'o — grand'eg'a plat'o da sen'kadr'a vitr'o el Venecio — unu sol'a pec'o kolor'ig'it'a ĝis la nuanc'o de plumb'o, tiel, ke la radi'o'j, aŭ de la sun'o aŭ la lun'o, pas'int'e tra ĝi'n, kuŝ'iĝ'is kun mort'pal'a lum'o sur la objekt'o'j intern'e. Ekster la supr'a part'o de tiu ĉi grand'eg'a fenestr'o etend'iĝ'is la ret'aĵ'o de aĝ'a vin'ber'uj'o, kiu supr'e'n'grimp'is la masiv'a'j'n mur'o'j'n de la tur'et'o. La plafon'o, el mal'gaj'aspekt'a kverk'o'lign'o, est'is tro alt'a, ark'aĵ'a, kaj el'labor'em'e skulpt'it'a kun tre sovaĝ'a'j kaj grotesk'a'j specimen'o'j de du'on'e gotik'a'j, du'on'e druid'a'j desegn'aĵ'o'j. El intern'e de la plej centr'a niĉ'o de tiu ĉi mal'ĝoj'ig'a ark'aĵ'o pend'is, per unu or'a ĉen'o el long'a'j ĉen'er'o'j, grand'eg'a incens'il'o el la sam'a metal'o, de saracen'a mod'o, kaj kun mult'a'j bor'aĵ'o'j tiel far'it'a'j, ke tord'iĝ'is en kaj el ili, kvazaŭ en'hav'ant'a serpent'a'n viv'ec'o'n, konstant'a inter'sekv'o da plur'kolor'a'j flam'o'j.

Kelk'a'j sof'o'j kaj or'a'j kandelabr'o'j laŭ orient'a desegn'o est'is dis'e star'ig'it'a'j; kaj est'is tie ankaŭ la lit'o — la ge'edz'a lit'o — laŭ hind'a model'o, mal'alt'a, kaj skulpt'it'a el solid'a ebon'o, kun supr'e baldaken'o kiel ĉerk'o'mantel'o. En ĉiu angul'o de la ĉambr'o vertikal'e star'is gigant'a sarkofag'o el nigr'a granit'o, de la Tomb'o'j de la Reĝ'o'j ĉe Luksor'o, kun si'a'j antikv'a'j kovr'il'o'j plen'a'j de bel'eg'a'j skulpt'aĵ'o'j. Sed en la drapir'aĵ'o de la ĉambr'o trov'iĝ'is la ĉef'a fantazi'o el ĉiu'j. La mur'o'j, tre alt'a'j, eĉ mal'proporci'e alt'a'j — est'is drapir'it'a'j de supr'o ĝis fund'o, kun grand'a'j fald'o'j, per pez'a kaj dik'aspekt'a tapet'o — tapet'o el ŝtof'o, kiu trov'iĝ'is ankaŭ kiel plank'a tapiŝ'o, kiel teg'aĵ'o'j de la sof'o'j kaj la ebon'a lit'o, kiel baldaken'o por la lit'o, kaj kiel la grandioz'a'j spiral'o'j de la kurten'o'j, kiu'j du'on'e ŝirm'is la fenestr'o'n.

La ŝtof'o est'is la plej riĉ'a or'drap'o. Ĝi est'is tut'e kovr'it'a, je vari'a'j distanc'o'j, per arabesk'a'j figur'o'j diametr'a'j je unu fut'o, kaj teks'it'a'j sur la drap'o laŭ desegn'aĵ'o'j el gagat'a nigr'o. Sed tiu'j figur'o'j posed'is la ver'a'n karakter'o'n de la arabesk'o, nur rigard'at'a'j de unu sol'a vid'punkt'o. Per metod'o nun bon'e kon'at'a, kaj fakt'e trov'ebl'a ek de tre mal'proksim'a antikv'ec'o, ili far'iĝ'is aspekt'e vari'a'j. Por person'o'j en'ven'ant'a'j la ĉambr'o'n ili aspekt'is kiel simpl'a'j monstr'aĵ'o'j, sed, ĉe plu'a antaŭ'e'n'ir'o, tiu ĉi aspekt'o grad'e for'iĝ'is kaj, paŝ'o post paŝ'o, dum la vizit'ant'o mov'is si'n en la ĉambr'o, li trov'is si'n ĉirkaŭ'at'a de sen'lim'a sekv'o de la terur'a'j figur'o'j, kiu'j aparten'as al la superstiĉ'o de la Norman'o, aŭ lev'iĝ'as dum la kulp'a dorm'o de monaĥ'o. La fantasmagori'a efekt'o mult'e pli'grand'iĝ'is pro la art'aĵ'a konduk'o de fort'a, sen'ĉes'a flu'o de vent'o mal'antaŭ la tapet'o'j, — kiu don'is mal'pac'a'n kaj abomen'a'n viv'ec'o'n al la tut'o.

En tia'spec'a'j ĉambr'o'j — en tia'spec'a ge'edz'a ĉambr'o mi pas'ig'is, kun'e kun la Lady el Tremaine, la mal'sankt'a'j'n hor'o'j'n de la unu'a monat'o post ni'a ge'edz'iĝ'o — pas'ig'is ili'n kun ne'mult'e da mal'trankvil'o. Ke mi'a edz'in'o tim'eg'as la sovaĝ'a'n ne'cert'ec'o'n de mi'a koler'o — ke ŝi evit'as mi'n kaj ne tre am'as mi'n — mi ne pov'is ne percept'i; sed tio al mi don'is pli plezur'o'n ol i'o'n ali'a'n. Mi abomen'is ŝi'n per mal'am'o taŭg'a pli por demon'o ol hom'o. Mi'a memor'o post'e'n'flug'is (ho, kun kiel intens'a bedaŭr'o!) al Ligeia la am'at'a, la statu'ec'a, la bel'a, la en'tomb'ig'it'a.

Mi ĝoj'is je memor'o'j pri ŝi'a virt'ec'o, pri ŝi'a saĝ'o, pri ŝi'a alt'pens'a, ŝi'a spirit'a natur'o, pri ŝi'a pasi'a, ŝi'a idol'serv'a am'o. Nun, tamen, mi'a anim'o plen'e kaj liber'e brul'is pro pli ol la fajr'o'j de la ŝi'a. En la ekscit'iĝ'o de mi'a'j opi'a'j sonĝ'o'j (ĉar mi est'is kutim'e katen'at'a en la ĉen'o'j de la drog'o) mi kri'is laŭt'e ŝi'a'n nom'o'n, dum la nokt'a silent'o, aŭ inter la ŝirm'at'a'j lok'o'j de la valet'o'j dum la tag'o, kvazaŭ, per la sovaĝ'a avid'ec'o, la solen'a pasi'o, kaj la brul'a ard'o de mi'a dezir'eg'o por la for'ir'int'o, mi pov'is ŝi'n re'ven'ig'i al la voj'o, kiu'n ŝi est'is for'las'int'a — ho, ĉu pov'is est'i por ĉiam? — re'e sur la ter'o'n.

Ĉirkaŭ la komenc'iĝ'o de la du'a monat'o post mi'a edz'iĝ'o Lady Rowena est'is atak'it'a de subit'a mal'san'o, el kiu est'is mal'rapid'a ŝi'a re'san'iĝ'o. La febr'o, kiu brul'ig'is ŝi'n, mal'trankvil'ig'is ŝi'a'j'n nokt'o'j'n; kaj, dum ŝi'a mal'kviet'a du'on'dorm'a stat'o, ŝi parol'is pri son'o'j kaj mov'o'j en kaj ĉirkaŭ la ĉambr'o en la tur'et'o, kiu'j, laŭ mi'a konjekt'o, ne hav'is ali'a'n origin'o'n ol en ŝi'a mal'san'a imag'o, aŭ ebl'e la fantasmagori'a'j influ'o'j de la ĉambr'o mem. Post kelk'e da temp'o ŝi re'san'iĝ'is, kaj fin'e ŝi est'is plen'e san'a. Sed nur mal'long'a temp'o pas'is antaŭ ol du'a kaj pli fort'eg'a mal'san'o de'nov'e ĵet'is ŝi'n sur la lit'o'n de sufer'ad'o; kaj el tiu ĉi atak'o ŝi'a korp'o, ĉiam mal'fort'a, neniam plen'e re'san'iĝ'is.

Ŝi'a'j atak'o'j est'is, post tiu temp'o, tre tim'ig'a'j, kaj, pro si'a eĉ pli tim'ig'a re'okaz'ad'o, kontraŭ'star'is sam'e la instru'it'ec'o'n kaj la grand'a'j'n pen'o'j'n de ŝi'a'j kurac'ist'o'j. Kun la kresk'o de la kronik'a mal'san'o, kiu ŝajn'is est'i tro fort'e kapt'int'a ŝi'a'n organ'ar'o'n por for'iĝ'i pro hom'a'j rimed'o'j, mi ne pov'is ne rimark'i simil'a'n kresk'o'n de la nerv'a agac'iĝ'o de ŝi'a temperament'o, kaj de ŝi'a ekscit'iĝ'o pro trivial'a'j kaŭz'o'j por tim'o. Ŝi de'nov'e parol'is, kaj nun pli oft'e kaj persist'em'e, pri la son'o'j — la iom'et'a'j son'o'j — kaj pri la ne'ordinar'a'j mov'o'j inter la mur'tapet'o'j, kiu'j'n ŝi jam antaŭ'e alud'is.

Unu nokt'o'n, proksim'um'e fin'e de septembr'o, ŝi obstin'is tiu'n ĉi embaras'a'n tem'o'n per pli ol kutim'a emfaz'o. Ŝi est'is ĵus vek'iĝ'int'a el mal'trankvil'a dorm'o, kaj mi rigard'is, kun sent'o'j du'on'e dolor'a'j, du'on'e nebul'e tim'em'a'j, la mov'ad'o'n de ŝi'a mal'gras'eg'a vizaĝ'o. Mi sid'is apud ŝi'a ebon'a lit'o, sur unu el la hind'a'j sof'o'j.

Ŝi du'on'e lev'iĝ'is kaj parol'is per serioz'a mal'laŭt'a flustr'o pri son'o'j, kiu'j'n ŝi tiam aŭd'is, sed kiu'j'n mi ne pov'is aŭd'i — pri mov'o'j, kiu'j'n ŝi tiam vid'is, sed kiu'j'n mi ne pov'is percept'i. La vent'o rapid'e flu'is mal'antaŭ la tapet'o'j, kaj mi vol'is pruv'i al ŝi tio'n (kio'n, mi konfes'u, mi mem ne pov'is tut'e kred'i), ke tiu'j preskaŭ ne'aŭd'ebl'a'j spir'o'j, kaj tiu'j tre kviet'a'j ŝanĝ'iĝ'o'j de la figur'o'j sur la mur'o, nur est'as la natur'a'j efekt'o'j de tiu kutim'a rapid'ad'o de la vent'o. Sed mort'aspekt'a pal'ec'o, blank'ig'ant'e ŝi'a'n vizaĝ'o'n, pruv'is al mi, ke mi'a'j pen'o'j re'cert'ig'i ŝi'n est'os sen'frukt'a'j. Ŝi ŝajn'e sven'is kaj neni'u fleg'ist'in'o est'is sufiĉ'e proksim'a por est'i vok'at'a. Mi memor'is, kie est'is karaf'o da mal'fort'a vin'o, kiu'n ordon'is por ŝi ŝi'a'j kurac'ist'o'j, kaj pas'is trans la ĉambr'o'n por hav'ig'i ĝi'n al mi. Sed, kiam mi paŝ'is sub la lum'o de la incens'il'o, du tim'ig'a'j cirkonstanc'o'j al'tir'is mi'a'n atent'o'n. Mi sent'is, ke iu palp'ebl'a sed ne vid'ebl'a objekt'o pas'as sen'pez'e preter mi, kaj mi vid'is, ke kuŝ'as sur la or'a tapiŝ'o, ĝust'e mez'e de la riĉ'a lum'o ĵet'it'a de la incens'il'o, ombr'o — tia ombr'o, kia'n oni pov'as imag'i kiel la ombr'o de fantom'o.

Sed mi est'is sovaĝ'a pro ekscit'iĝ'o, post mal'moder'a doz'o da opi'o, kaj ne'mult'e atent'is tiu'j'n afer'o'j'n, nek parol'is pri ili al Rowena. Trov'int'e la vin'o'n, mi re'e trans'ir'is la ĉambr'o'n, kaj verŝ'is plen'tas'o'n da ĝi, kiu'n mi met'is al la lip'o'j de la sven'ant'a Lady. Ŝi nun part'e est'is re'fort'iĝ'int'a, kaj mem pren'is la pokal'o'n, dum mi sid'fal'is sur sof'o'n apud'e, kvankam mi'a'j okul'o'j rigard'is ŝi'n sen'ĉes'e. Est'is tiam, ke mi klar'e rimark'is mol'a'n pied'paŝ'o'n sur la tapiŝ'o kaj apud la lit'o; kaj, post sekund'o, kiam Rowena lev'is la vin'o'n al si'a'j lip'o'j, mi vid'is, aŭ ebl'e sonĝ'is, ke mi vid'as, fal'ant'a en la pokal'o'n, kvazaŭ de ia ne'vid'ebl'a font'o en la atmosfer'o de la ĉambr'o, tri aŭ kvar grand'a'j'n gut'o'j'n da bril'a kaj ruben'kolor'a fluid'aĵ'o. Dum mi ĉi tio'n vid'is, Rowena ne tio'n far'is. Ŝi glut'is la vin'o'n sen'hezit'e, kaj mi mi'n de'ten'is parol'i pri okaz'aĵ'o, kiu dev'as, malgraŭ ĉio, mi opini'is, est'i nur la sugest'o de tro viv'a imag'o iĝ'int'a fantazi'e ag'em'a pro la terur'o de la Lady, pro la opi'o kaj la hor'o.

Tamen, mi ne pov'as kaŝ'i al mi tio'n, ke tuj post la fal'o de la ruben'ec'a'j gut'o'j, rapid'a pli'mal'bon'iĝ'o okaz'is en la san'o de mi'a edz'in'o, tiel ke, je la tri'a nokt'o post'e, la man'o'j de ŝi'a'j serv'ist'in'o'j pret'ig'is ŝi'n por la tomb'o; kaj, la kvar'a'n, mi sid'is sol'a, kun'e kun ŝi'a mort'tuk'e volv'it'a korp'o, en tiu fantazi'a ĉambr'o, kiu ŝi'n est'is ricev'int'a kiel mi'a'n nov'edz'in'o'n. Fantazi'a'j vizi'o'j, opi'nask'it'a'j, flirt'is ombr'ec'e antaŭ mi. Mi rigard'is per mal'kviet'a okul'o la sarkofag'o'j'n en la angul'o'j de la ĉambr'o, la vari'em'a'j'n figur'o'j'n de la drapir'aĵ'o, kaj la tord'iĝ'ad'o'n de la part'kolor'a'j fajr'o'j supr'e en la incens'il'o. Mi'a'j rigard'o'j post'e fal'is, kiam mi memor'is la cirkonstanc'o'j'n de la antaŭ'a nokt'o, al la lok'o sub la bril'eg'o de la incens'il'o, kie mi est'is vid'int'a la nebul'a'j'n sign'o'j'n de la ombr'o. Ĝi ne plu est'is tie, tamen, kaj spirant'e pli liber'e, mi turn'is la rigard'o'j'n al la pal'eg'a kaj rigid'a figur'o sur la lit'o. Tiam sur'flu'is sur mi'n mil memor'aĵ'o'j pri Ligeia — kaj tiam re'ven'is en mi'a'n kor'o'n, per la tumult'a fort'ec'o de diluv'o, ĉiom da tiu ne'dir'ebl'a mal'ĝoj'eg'o, tra kiu mi est'is rigard'int'a ŝi'n tiel volv'it'a'n. La nokt'o for'iĝ'is, kaj ankoraŭ, kun sin'o plen'a je akr'a'j pens'o'j pri ŝi, sol'e kaj super'eg'e am'at'a, mi rest'is rigard'ant'e la kadavr'o'n de Rowena.

Ebl'e est'is nokt'mez'o — aŭ ebl'e pli fru'e, aŭ mal'fru'e, ĉar mi ne not'is la pas'o'n de temp'o — kiam plor'ĝem'o, mal'laŭt'a, delikat'a, sed tre disting'ebl'a, vek'is mi'n el mi'a sonĝ'o. Mi sent'is, ke ĝi ven'as de la ebon'a lit'o — la mort'a lit'o. Mi aŭskult'eg'is tra angor'o da superstiĉ'a tim'o — sed ne ven'is ripet'o de la son'o.

Mi streĉ'is la vid'o'n por disting'i i'a'n mov'o'n de la kadavr'o — sed ne trov'iĝ'is io iom'et'e percept'ebl'a. Tamen, mi ne pov'is est'i mi'n tromp'int'a. Mi ja aŭd'is la son'o'n, eĉ se mal'klar'e, kaj mi'a anim'o est'is vek'it'a intern'e de mi. Mi serioz'e kaj persist'e ten'is mi'a'n atent'o'n fiks'it'a al la kadavr'o. Mult'a'j minut'o'j pas'is antaŭ ol okaz'is iu cirkonstanc'o, kiu pov'us klar'ig'i la mister'o'n.

Post kelk'e da temp'o evident'iĝ'is, ke iom'et'a, tre mal'fort'a, kaj apenaŭ rimark'ebl'a nuanc'o de kolor'o est'as en'flu'ant'a en ŝi'a'j'n vang'o'j'n, kaj tra la kav'int'a'j vejn'et'o'j de ŝi'a'j palpebr'o'j. Ia'spec'a ne'dir'ebl'a terur'o kaj respekt'eg'o, por kiu neni'u lingv'o de mort'em'a hom'ar'o en'hav'as sufiĉ'e energi'a'n esprim'o'n, mi sent'is mi'a'n kor'o'n ĉes'i bat'i, mi'a'j'n membr'o'j'n rigid'iĝ'i tie, kie mi sid'is. Tamen, la ide'o pri dev'o fin'e sukces'is don'i al mi'n mem'reg'o'n. Mi ne plu pov'is dub'i, ke est'is tro fru'a'j ni'a'j prepar'o'j — ke Rowena ankoraŭ viv'as. Neces'is, ke io tuj est'u far'at'a, sed la tur'et'o star'is tut'e apart'e de la part'o de la abat'ej'o, en kiu loĝ'is la serv'ist'o'j — ne trov'iĝ'is iu vok'ebl'a — mi ne hav'is rimed'o'n por vok'i ili'n por help'i mi'n, sen for'las'i la ĉambr'o'n dum mult'a'j minut'o'j, kaj tiel mi ne kuraĝ'is ag'i. Tial mi barakt'is sol'a dum mi pen'is re'vok'i la anim'o'n, kiu ankoraŭ est'is ŝancel'ant'a. Post ne'long'e, tamen, cert'iĝ'is, ke okaz'is de'nov'a sen'viv'iĝ'o; la kolor'o mal'aper'is de la palpebr'o kaj vang'o, las'ant'e pal'ec'o'n eĉ pli ol marmor'a'n; la lip'o'j du'obl'e iĝ'is sulk'it'a'j kaj kun'tir'it'a'j per la kadavr'a aspekt'o de mort'o; abomen'a mal'sek'o kaj mal'varm'o kovr'is rapid'e la surfac'o'n de la korp'o; kaj ĉiu kutim'a rigor'a rigid'ec'o tuj sekv'is. Trem'ant'e mi re'e kuŝ'fal'is sur la sof'o'n, de kiu mi est'is tiel tim'ig'e vek'it'a, kaj de'nov'e mi mi'n okup'is per pasi'a'j, mal'dorm'a'j vizi'o'j pri Ligeia.

Hor'o pas'is tiel, kiam (ĉu pov'is est'i ebl'e?) mi du'a'foj'e rimark'is mal'klar'a'n son'o'n ven'ant'a de la proksim'ec'o de la lit'o. Mi aŭskult'is — en ekstrem'a terur'o. La son'o re'ven'is — ĝi est'is suspir'o. Kur'ant'e al la kadavr'o, mi vid'is — klar'e vid'is — trem'o'n sur la lip'o'j. Unu moment'o'n post'e ili mal'ferm'iĝ'is, mal'kaŝ'ant'e bril'a'n lini'o'n de la perl'a'j dent'o'j. Mir'eg'o nun lukt'is en mi'a sin'o kun la profund'a respekt'eg'o, kiu ĝis tiam est'is reg'int'a tie sol'a. Mi sent'is, ke mi'a vid'o mal'hel'iĝ'as, ke mi'a cerb'o vag'as; kaj, nur per fort'eg'a pen'o, mi fin'e sukces'is mi'n kuraĝ'ig'i por la task'o, kiu'n la dev'o tiel ankoraŭ unu'foj'e montr'is. Nun est'is part'a roz'ec'o sur la frunt'o, kaj sur la vang'o'j kaj kol'o; vid'ebl'a varm'ec'o tra'kur'is la tut'a'n korp'o'n; eĉ trov'iĝ'is iom'et'a puls'ad'o ĉe la kor'o. La Lady viv'is; kaj per du'obl'ig'it'a ard'o mi komenc'is la task'o'n ven'ig'i ŝi'a'n anim'o'n. Mi frot'is kaj mal'sek'ig'is la tempi'o'j'n kaj la man'o'j'n, kaj uz'is ĉiu'n rimed'o'n, kiu'n spert'o kaj mi'a ne mal'vast'a leg'ad'o kurac'a pov'is sugest'i. Sed sen'rezult'e. Subit'e la kolor'o for'flu'is, la puls'ad'o ĉes'iĝ'is, la lip'o'j re'pren'is la aspekt'o'n de la mort'int'o'j, kaj moment'o'n post'e la tut'a korp'o montr'is la glaci'a'n mal'varm'ec'o'n, la mort'blank'a'n nuanc'o'n, la intens'a'n rigid'ec'o'n, la kav'iĝ'int'a'n profil'o'n, kaj ĉiu'j'n abomen'a'j'n trajt'o'j de kadavr'o, kiu est'as rest'int'a mult'a'j'n tag'o'j'n en la tomb'o.

Kaj de'nov'e mi ek'rev'is pri Ligeia — kaj de'nov'e (ĉu mir'ind'e, ke mi trem'as, skrib'ant'e?) de'nov'e ating'is mi'a'j'n orel'o'j'n mal'laŭt'a plor'ĝem'o el la ebon'a lit'o. Sed kial mi detal'e pri'skrib'u la ne'dir'ebl'a'j'n terur'o'j'n de tiu nokt'o? Kial mi halt'u por rakont'i kiel, foj'o'n post foj'o, ĝis preskaŭ la hor'o de la griz'a tag'iĝ'o, tiu abomen'a dram'o de re'ek'viv'ad'o si'n ripet'is; kiel ĉiu fort'eg'a re'sen'viv'iĝ'o est'is nur al pli sever'a, kaj ŝajn'e pli ne'for'las'ebl'a mort'o; kiel ĉiu angor'o aspekt'is kvazaŭ batal'o kontraŭ iu ne'vid'ebl'a mal'amik'o; kaj kiel ĉiu barakt'o est'is sekv'at'a de, mi ne sci'as kia, strang'eg'a ŝanĝ'iĝ'o en la person'a aspekt'o de la kadavr'o? Mi rapid'u ĝis la fin'o.

La plej'part'o de tiu terur'a nokt'o pas'is, kaj ŝi, kiu jam est'is mort'int'a, ankoraŭ unu foj'o'n mov'iĝ'is kaj nun pli vigl'e ol antaŭ'e, kvankam el'ven'int'e el mort'iĝ'o pli konstern'ant'a ol iu, pro ĝi'a komplet'a sen'esper'ig'o. De'long'e mi est'is ĉes'int'a barakt'i aŭ mov'iĝ'i, kaj sid'is rigid'e sur la sof'o, sen'pov'a viktim'o por kirl'eg'o de tumult'a'j emoci'o'j, el kiu'j, ebl'e, tre'eg'a respekt'o'tim'o est'is la mal'plej terur'a, la mal'plej for'brul'ig'a. La kadavr'o, mi ripet'as, mov'iĝ'is, kaj nun pli vigl'e ol antaŭ'e. La viv'a'j kolor'o'j ruĝ'iĝ'is per ne'kutim'a energi'o en la vizaĝ'o — la membr'o'j mal'rigid'iĝ'is — kaj sen tio, ke la palpebr'o'j ankoraŭ est'is fort'e kun'prem'it'a'j, kaj ke la bandaĝ'o'j kaj drapir'aĵ'o'j de la ĉerk'o ankoraŭ don'is si'a'n tomb'a'n aspekt'o'n al la figur'o, mi pov'is kred'i, ke Rowena ja est'as tut'e for'met'int'a de si la katen'o'j'n de la mort'o. Sed se tiu ide'o ne est'is, eĉ tiam, tut'e kred'at'a, mi almenaŭ ne pov'is dub'i plu, kiam, lev'iĝ'ant'e de la lit'o, ŝancel'iĝ'ant'e per mal'fort'a'j paŝ'o'j, kun ferm'it'a'j okul'o'j, kaj kun mien'o de iu konfuz'it'a per sonĝ'o, la objekt'o, kiu est'is mort'vual'it'a, antaŭ'e'n'ir'is kuraĝ'e kaj vid'ebl'e en la mez'o'n de la ĉambr'o.

Mi ne trem'is — mi ne mov'iĝ'is, ĉar amas'o da ne'dir'ebl'a'j fantazi'o'j rilat'e la mien'o'n, la statur'o'n, la ir'manier'o'n de la figur'o, flu'ant'e rapid'e tra mi'a cerb'o, est'is paraliz'int'a — est'is frost'int'a mi'n en ŝton'o'n. Mi ne mov'iĝ'is, sed rigard'is la aper'aĵ'o'n. Est'is frenez'a mal'ord'o en mi'a'j pens'o'j — tumult'o ne'trankvil'ebl'a. Ĉu real'e tiu ĉi pov'is est'i la viv'ant'a Rowena, kiu kontraŭ'is mi'n? Ĉu pov'is est'i Rowena iel ajn — la hel'har'a kaj blu'okul'a Lady Rowena Trevanion el Tremaine? Kial, kial mi dub'is ĝi'n? La bandaĝ'o kuŝ'is pez'e sur la buŝ'o — sed, do, ĉu ĝi ne ebl'e est'is la buŝ'o de la spirant'a Lady el Tremaine? Kaj la vang'o'j — trov'iĝ'is roz'o'j en ŝi'a'j vang'o'j, sam'e kiel dum ŝi'a tag'mez'o de viv'o — jes, efektiv'e, tiu'j ĉi pov'is est'i la bel'a'j vang'o'j de la viv'ant'a Lady el Tremaine. Kaj la menton'o, kun ĝi'a'j kav'et'o'j, sam'e kiel dum san'ec'o, ĉu tiu ne ver'ŝajn'e est'is la ŝi'a? — sed ĉu ŝi far'iĝ'is pli alt'a dum si'a mal'san'o? Kia ne'esprim'ebl'a frenez'o mi'n ek'pren'is ĉe tiu pens'o! Unu salt'o, kaj mi ating'is ĝis ŝi'a'j pied'o'j! De'tir'ant'e si'n de mi'a tuŝ'o, ŝi de'fal'ig'is de si'a kap'o, mal'lig'it'a'j'n, la kadavr'a'j'n tuk'o'j'n, kiu'j antaŭ'e ĝi'n mal'liber'ig'is, kaj el'flu'is en la blov'ant'a'n atmosfer'o'n de la ĉambr'o grand'a'j amas'eg'o'j da long'a'j kaj implik'it'a'j har'o'j — ili est'is pli nigr'a'j ol la korv'a'j flug'il'o'j de Nokt'mez'o! Kaj nun mal'rapid'e mal'ferm'iĝ'is la okul'o'j de la figur'o, kiu star'is antaŭ mi. ”Jen, do, almenaŭ,” mi kri'eg'is laŭt'voĉ'e, ”pov'as mi neniam, neniam mi'n tromp'i; ĉi tiu'j est'as la plen'a'j, kaj la nigr'a'j, kaj la brul'ant'a'j okul'o'j — de mi'a perd'it'a am'at'in'o, de Lady — LADY LIGEIA”.

La barel'o de amontilado

La mil ofend'o'j'n de Fortunat'o mi est'is toler'int'a tiel trankvil'e, kiel mi kapabl'is; sed kiam li kuraĝ'is mi'n insult'i, mi ĵur'is mi'n venĝ'i. Vi, kiu tiel bon'e kon'as la natur'o'n de mi'a anim'o, ne supoz'os, tamen, ke mi dir'is minac'o'n. Ke fin'e mi est'os venĝ'it'a, tio est'is punkt'o definitiv'e decid'it'a — sed la definitiv'ec'o mem, per kio ĝi decid'iĝ'is, for'bar'is ĉiu'n risk'o'n. Mi ne nur dev'is pun'i, sed ankaŭ pun'i sen'pun'e. Mal'just'aĵ'o ne re'bon'iĝ'as, se pun'o ating'os la re'bon'ig'ant'o'n. Ĝi sam'e ne re'bon'iĝ'as, kiam la pun'ant'o mal'sukces'as sent'ig'i si'n kiel tio al tiu, kiu far'is la mal'just'aĵ'o'n.

Tio dev'as est'i kompren'at'a, ke nek per vort'o nek ag'o mi est'is don'int'a al Fortunat'o kaŭz'o'n por dub'i pri mi'a bon'vol'o.

Mi daŭr'e, kiel mi kutim'is, rid'et'is antaŭ li'a vizaĝ'o, kaj li ne kompren'is, ke la rid'et'o nun est'as kun la pens'o pri li'a ofer'iĝ'o.

Li posed'is mal'fort'a'n punkt'o'n — tiu ĉi Fortunat'o — kvankam ali'e li est'is vir'o respekt'ind'a kaj eĉ tim'ind'a! Li fier'is pro si'a spert'ec'o pri vin'o. Mal'mult'a'j ital'o'j hav'as ver'e virtuoz'a'n spirit'o'n. Plej'part'e ili'a entuziasm'o est'as al'pren'it'a por taŭg'i por la temp'o kaj oportun'o por tromp'i la brit'a'j'n kaj aŭstr'a'j'n milion'ul'o'j'n. Pri pentr'art'o kaj gem'art'o Fortunat'o, sam'e kiel si'a'j sam'land'an'o'j, est'is ĉarlatan'o — sed pri tiu afer'o, mal'nov'a'j vin'o'j, li est'is sincer'a. En tio mi esenc'e ne diferenc'is de li, mi

mem est'is spert'a pri la ital'a'j vin'ber'a'j rikolt'o'j, kaj aĉet'is po'grand'e, kiam ajn mi pov'is.

Unu tag'o'n ĉirkaŭ krepusk'o, dum la plej alt'a frenez'o de la karnaval'a sezon'o, mi renkont'is mi'a'n amik'o'n. Li al'parol'is mi'n per tro'a varm'ec'o, ĉar li mult'o'n est'is trink'int'a. Li port'is sorĉ'ist'a'n vest'o'n. Li hav'is mal'vast'a'n part'strek'it'a'n vest'aĵ'o'n, kaj li'a kap'o est'is kovr'it'a de konus'a ĉap'o kun tint'il'o'j. Mi tiel ĝoj'is vid'i li'n, ke mi pens'is, ke mi neniam fin'os prem'eg'i al li la man'o'n.

Mi dir'is al li: ”Kar'a Fortunat'o mi'a, bon'ŝanc'e mi renkont'as vi'n. Kiel rimark'ind'e san'a vi aspekt'as hodiaŭ! Sed mi est'as ricev'int'a barel'o'n da io, kio pretend'as est'i amontilado, kaj mi dub'as.”

”Kio?” li dir'is, ”amontilado? Barel'o'n? Ne'ebl'e! kaj ĝust'e mez'e de la karnaval'o!”

”Mi mem dub'as,” mi respond'is, ”kaj mi est'is sufiĉ'e mal'saĝ'a por pag'i la plen'a'n amontiladan prez'o'n, sen konsult'i vi'n pri la afer'o. Vi ne est'is trov'ebl'a, kaj mi tim'is perd'i bon'aĉet'o'n.”

”Amontilado!”

”Mi hav'as dub'o'j'n.”

”Amontilado!”

”Kaj mi dev'as kontent'ig'i mi'n.”

”Amontilado!”

”Ĉar vi est'as okup'it'a, mi ir'as nun al Luchesi. Se iu posed'as kritik'pov'o'n, tiu est'as li. Li dir'os al mi —”

”Luchesi ne pov'as disting'i amontiladon de ŝere'o.”

”Kaj tamen, iu'j mal'saĝ'ul'o'j pretend'as, ke li'a gust'o egal'as al la vi'a.”

”Ven'u! Ni ir'u.”

”Kie'n?”

”Al vi'a'j kel'o'j.”

”Amik'o mi'a, ne; mi ne vol'as trud'i mi'n al vi'a bon'kor'ec'o. Mi vid'as, ke vi ir'as al rendevu'o. Luchesi —”

”Mi ir'as al neni'u rendevu'o; — ven'u!”

”Amik'o mi'a, ne; ne grav'is la rendevu'o, sed grav'as la sever'a mal'varm'um'o, pri kiu vi sufer'as, laŭ kio mi vid'as. La kel'o'j est'as ne'toler'ebl'e mal'sek'a'j. Ili est'as krust'it'a'j per nitr'o.”

”Ni ir'u, malgraŭ tio. La mal'varm'um'o est'as neni'o. Amontilado! oni est'as tromp'int'a vi'n. Kaj koncern'e Luchesi, li ne pov'as disting'i ŝere'o'n de amontilado.”

Tiel parol'ant'e, Fortunat'o pren'is mi'a'n brak'o'n.

Sur'met'ant'e mask'o'n el nigr'a silk'o, kaj tir'ant'e prem'e ĉirkaŭ mi'a korp'o mantel'o'n, mi las'is li'n rapid'ig'i mi'n al mi'a palac'o.

Est'is neni'u serv'ist'o hejm'e; ili est'is for'kur'int'a'j por gaj'iĝ'i pro honor'o de la tag'o. Mi est'is dir'int'a al ili, ke mi ne re'ven'os ĝis la proksim'a maten'o, kaj ordon'int'a sever'e, ke ili ne mov'iĝ'u el la dom'o. Tiu'j ĉi ordon'o'j sufiĉ'is, mi sci'is, por cert'ig'i la tuj'a'n mal'aper'o'n de ĉiu'j, kiam mi turn'is al ili la dors'o'n.

Mi pren'is el la ing'o'j du torĉ'o'j'n, don'is unu al Fortunat'o kaj riverenc'ant'e konduk'is li'n tra kelk'a'j ĉambr'o'j al la ark'aĵ'o, kiu en'las'is ni'n en la kel'o'n. Mi pas'is mal'supr'e'n laŭ long'a serpent'a ŝtup'ar'o, pet'ant'e li'n, ke li atent'u, dum li sekv'as. Ni ating'is fin'e la fund'o'n de la ŝtup'ar'o, kaj kun'e star'is sur la mal'sek'a ter'o de la katakomb'o'j de la Montresoroj.

La ir'manier'o de mi'a amik'o est'is ŝancel'em'a, kaj la tint'il'o'j sur li'a ĉap'o tint'is dum li paŝ'is.

”La barel'o?” li dir'is.

”Ĝi kuŝ'as pli mal'proksim'e,” mi dir'is, ”sed not'u la blank'a'n kvazaŭ-teks'aĵ'o'n, kiu bril'as sur la mur'o'j de la kavern'o'j.”

Li turn'iĝ'is al mi, kaj rigard'is mi'n per du mal'klar'a'j okul'o'j, kiu'j est'is mal'sek'a'j pro ebri'o.

”Ĉu nitr'o? ” li demand'is fin'e.

”Nitr'o,” mi respond'is, ”kiel long'e jam vi est'as sufer'int'a pro tiu tus'o?”

”Uh! uh! uh!- uh! uh! uh! — uh! uh! uh! uh! uh! uh! — uh!

uh! uh!”

Mi'a kompat'ind'a amik'o tut'e ne pov'is respond'i dum mult'a'j minut'o'j.

”Ĝi est'as neni'o,” li dir'is fin'e.

”Ven'u,” mi dir'is decid'em'e, ”ni re'ir'u; vi'a san'o tre valor'as.

Vi est'as riĉ'a, respekt'at'a, admir'at'a, am'at'a; vi est'as feliĉ'a, kiel iam mi est'is. Vi est'as vir'o, kies mank'o sent'iĝ'us. Pri mi ne grav'as. Ni re'ir'u; vi cert'e mal'san'iĝ'os, kaj mi ne pov'as respond'ec'i pri tio. Krom'e, ekzist'as Luchesi —”

”Sufiĉ'e!” li dir'is, ”tiu ĉi tus'o est'as neni'o; ĝi ne mort'ig'os mi'n. Mi ne mort'os pro tus'o.”

”Ver'e — ver'e,” mi respond'is, ”kaj efektiv'e mi ne intenc'is tim'ig'i vi'n ne'neces'e; sed vi dev'us uz'i ĉiu'n taŭg'a'n si'n'gard'o'n.

Glut'o da tiu ĉi medoko 1 defend'os ni'n kontraŭ la mal'sek'o.”

Tiam mi romp'is la kol'o'n al botel'o, kiu'n mi tir'is el long'a vic'o de simil'a'j kuŝ'ant'a'j sur la ter'o.

”Trink'u,” mi dir'is, prezent'ant'e al li la vin'o'n.

Li lev'is ĝi'n al si'a'j lip'o'j kun rid'et'aĉ'o.

Li paŭz'is kaj balanc'is la kap'o'n al mi familiar'e, dum li'a'j tint'il'o'j tint'is.

”Mi trink'as,” li dir'is, ”al la en'ter'ig'it'o'j, kiu'j ripoz'as ĉirkaŭ ni.”

”Kaj mi al vi'a long'a viv'o.”

Li de'nov'e pren'is mi'a'n brak'o'n, kaj ni antaŭ'e'n'ir'is.

”Tiu'j kel'o'j,” li dir'is, ”est'as vast'a'j!”

”La Montresoroj,” mi respond'is, ”est'is grand'a kaj mult'nombr'a famili'o.”

”Mi forges'is vi'a'n blazon'o'n.”

”Grand'eg'a hom'a pied'o or'a, en kamp'o lazur'a; la pied'o sub'prem'as serpent'o'n furioz'a'n, kies dent'o'j est'as en'fiks'it'a'j en la kalkan'o.”

”Kaj la mot'o?”

”Nemo me impune lacessit.” (Neni'u mi'n sen'pun'e incit'as.) ”Bon'e!” li dir'is.

La vin'o bril'et'is en li'a'j okul'o'j, kaj la tint'il'o'j tint'is.

Mi'a fantazi'o varm'iĝ'is pro la medoko. Ni est'is pas'int'a'j inter mur'o'j el amas'ig'it'a'j ost'o'j, kun barel'o'j kaj barel'eg'o'j inter'miks'it'a'j, en la plej intern'a'j'n lok'o'j'n de la katakomb'o'j. Mi de'nov'e halt'is, kaj tiu'n ĉi foj'o'n prov'e pren'is Fortunat'o'n je la brak'o, super la kubut'o.

”La nitr'o,” mi dir'is, ”vid'u kiel ĝi pli'iĝ'as. Ĝi pend'as kiel musk'o sur la volb'o'j. Ni star'as sub la river'lit'o. La gut'o'j da mal'sek'o flu'et'as sur la ost'o'j'n. Ven'u, ni re'ir'u antaŭ ol est'as tro mal'fru'e. Vi'a tus'o —”

”Ĝi est'as neni'o,” li dir'is, ”ni antaŭ'e'n'ir'u! Sed unu'e, ali'a glut'o da medoko!”

Mi romp'is kaj don'is al li botel'o'n da De Gràve. Li ĝi'n mal'plen'ig'is en unu spir'o. Li'a'j okul'o'j ek'bril'is per sovaĝ'a lum'o. Li rid'is, kaj ĵet'is supr'e'n la botel'o'n per gest'o, kiu'n mi ne kompren'is.

Mi li'n rigard'is mir'ant'e. Li ripet'is la mov'o'n — grotesk'a'n mov'o'n.

”Vi ne kompren'as?” li dir'is.

”Mi, ne,” mi respond'is.

”Do, vi ne est'as el la frat'ar'o?”

”Kiel?”

”Vi ne est'as el la framason'o'j?”

”Jes, jes,” mi dir'is, ”jes, jes.”

”Vi? ne'ebl'e! Framason'o?”

”Framason'o,” mi respond'is.

”Don'u sign'o'n.”

”Jen ĝi,” mi respond'is, el'tir'ant'e trul'o'n el sub la fald'o'j de mi'a mantel'o.

”Vi ŝerc'as,” li ek'kri'is, salt'ant'e kelk'a'j'n paŝ'o'j'n mal'antaŭ'e'n, ”sed ni ir'u al la amontilado.”

”Konsent'it'e,” mi dir'is, re'met'ant'e la il'o'n sub la mantel'o'n, kaj re'e prezent'ant'e al li mi'a'n brak'o'n. Li apog'is si'n sur ĝi pez'e; ni re'komenc'is ni'a'n promen'o'n por serĉ'i la amontiladon.

Ni tra'pas'is ar'o'n da mal'alt'a'j volb'o'j, mal'supr'e'n'ir'is, pas'is plu'e'n, kaj, de'nov'e mal'supr'e'n'ir'ant'e, al'ven'is en profund'a'n kript'o'n, en kiu la mal'pur'ec'o de la aer'o ig'is ni'a'j'n torĉ'o'j'n pli sub'brul'i ol flam'i.

Ĉe la plej mal'proksim'a fin'o de la kript'o aper'is ali'a, mal'pli vast'a. Ĝi'a'j mur'o'j est'is intern'e kovr'it'a'j per hom'a'j rest'aĵ'o'j, amas'ig'it'a'j ĝis la volb'o super ni, laŭ la metod'o en la grand'a'j katakomb'o'j de Parizo. Tri flank'o'j de tiu ĉi intern'a kript'o est'is ornam'it'a'j tia'manier'e. De la kvar'a la ost'o'j est'is de'ĵet'it'a'j, kaj kuŝ'is miks'e sur la ter'o, form'ant'e ĉe unu lok'o amas'o'n iom grand'a'n. Intern'e de la mur'o tiel mal'kovr'it'a pro la de'lok'iĝ'o de la ost'o'j, ni vid'is pli intern'a'n alkov'o'n, profund'a ĉirkaŭ kvar fut'o'j'n, larĝ'a tri, kaj alt'a ses ĝis sep. Ĝi ŝajn'is est'i konstru'it'a por neni'u special'a util'o, sed form'is nur inter'spac'o'n inter du el la kolos'a'j sub'ten'il'o'j de la plafon'o de la katakomb'o'j, kaj est'is ferm'it'a mal'antaŭ'e per unu el ili'a'j ĉirkaŭ'lim'ig'ant'a'j mur'o'j el solid'a granit'o.

Sen'rezult'e Fortunat'o, lev'ant'e si'a'n nebul'a'n torĉ'o'n, klopod'is spion'i en la profund'o'n de la alkov'o. Ĝi'a'n fin'o'n la mal'vigl'a lum'o ne ebl'ig'is al ni vid'i.

”Antaŭ'e'n,” mi dir'is, ”tie ĉi kuŝ'as la amontilado. Kaj pri Luchesi —”

”Li est'as mal'kler'ul'o,” inter'romp'e dir'is mi'a amik'o, kaj paŝ'is mal'firm'e antaŭ'e'n, dum mi sekv'is rekt'e post li'a'j kalkan'o'j.

Post moment'o li ating'is al fin'o'n de la niĉ'o, kaj, trov'ant'e plu'a'n antaŭ'e'n'ir'o'n mal'help'at'a de rok'o, star'is stult'e konfuz'it'a.

Post pli'a moment'o mi est'is katen'int'a li'n al la granit'o. En ĝi'a surfac'o trov'iĝ'is du fer'a'j najl'o'kramp'o'j, ĉirkaŭ du fut'o'j'n for unu de la ali'a, horizontal'e. De unu el ili pend'is mal'long'a ĉen'o, de la ali'a pend'serur'o. Ĵet'ant'e la ĉen'er'o'j'n ĉirkaŭ li'a tali'o, est'is labor'o de mal'mult'a'j sekund'o'j fiks'i ĝi'n. Li est'is tro konstern'it'a por rezist'i mi'n. El'tir'ant'e la ŝlos'il'o'n, mi paŝ'is mal'antaŭ'e'n el la alkov'o.

”Pas'ig'u vi'a'n man'o'n,” mi dir'is, ”sur la mur'o'n. Vi ne pov'as ne sent'i la nitr'o'n. Efektiv'e ĝi est'as tre mal'sek'a. Unu foj'o'n ankoraŭ las'u mi'n pet'eg'i, ke ni re'ven'u. Ne? Do, mi dev'as nepr'e for'las'i vi'n. Sed unu'e, mi dev'as far'i por vi ĉiu'j'n et'a'j'n serv'o'j'n, kiu'j'n mi pov'as”.

”La amontilado?” ek'dir'is mi'a amik'o, ne ankoraŭ ven'int'e el si'a mir'eg'o.

”Cert'e,” mi respond'is, ”la amontilado”.

Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, mi ek'labor'is ĉe la amas'o da ost'o'j, pri kiu'j antaŭ'e mi parol'is. Ĵet'ant'e ili'n flank'e'n, mi baldaŭ mal'kovr'is kvant'o'n da konstru'ŝton'o kaj morter'o'n. Per tiu'j material'o'j, kaj per mi'a trul'o, mi komenc'is vigl'e mur'en'ferm'i la en'ir'ej'o'n de la niĉ'o.

Apenaŭ mi est'is mason'int'a la unu'a'n vic'o'n de ŝton'o'j, mi rimark'is, ke la ebri'ec'o de Fortunat'o grand'kvant'e est'is for. La plej fru'a'n ide'o'n pri tio mi ricev'is pro mal'laŭt'a ĝem'a kri'o el la profund'o de la alkov'o. Ĝi ne est'is kri'o de ebri'ul'o. Okaz'is post'e long'a kaj obstin'a silent'o. Mi mason'is la du'a'n vic'o'n, kaj la tri'a'n, kaj la kvar'a'n; kaj tiam mi aŭd'is furioz'a'n vibr'ig'ad'o'n de la ĉen'o. La bru'o daŭr'is kelk'a'j'n minut'o'j'n, dum kiu'j, por ke mi pov'u aŭskult'i ĝi'n kun pli da kontent'o, mi ĉes'is labor'i kaj sid'iĝ'is sur la ost'o'j'n. Kiam fin'e la tint'eg'o ĉes'is, mi re'pren'is la trul'o'n kaj fin'is ne'inter'romp'it'e la kvin'a'n, la ses'a'n kaj la sep'a'n vic'o'j'n.

La mur'o nun est'is preskaŭ je la nivel'o de mi'a brust'o. Mi de'nov'e paŭz'is, kaj, ten'ant'e la torĉ'o'j'n trans la mason'aĵ'o'n, ĵet'is kelk'a'j'n mal'fort'a'j'n radi'o'j'n sur la figur'o'n intern'e.

Seri'o da laŭt'a'j kaj akr'a'j kri'eg'o'j, krev'ant'a'j subit'e de la gorĝ'o de la katen'it'a form'o, ŝajn'is ŝov'i mi'n mal'antaŭ'e'n tre fort'e. Dum mal'long'a moment'o mi hezit'is — mi trem'is. El'ing'ig'ant'e mi'a'n rapir'o'n, mi komenc'is serĉ'i per ĝi ĉirkaŭ la alkov'o; sed pri'pens'o dum minut'o mi'n re'cert'ig'is. Mi met'is la man'o'n sur la solid'a'n struktur'o'n de la katakomb'o'j, kaj mi'n sent'is kontent'ig'it'a.

Mi real'proksim'iĝ'is al la mur'o. Mi respond'is al la ek'kri'o'j de li, kiu bru'eg'is. Mi re'son'is — mi help'is — mi super'is ili'n kvant'e kaj fort'e. Mi far'is tio'n, kaj la kri'ant'o silent'iĝ'is.

Est'is nun nokt'o'mez'o, kaj mi'a task'o est'is fin'iĝ'ant'a. Mi est'is far'int'a la ok'a'n, la naŭ'a'n kaj la dek'a'n vic'o'j'n. Mi est'is fin'int'a part'o'n el la last'a, la dek'unu'a; rest'is nur unu ŝton'o por est'i en'met'at'a kaj en'morter'at'a. Mi barakt'is kun ĝi'a pez'o; mi met'is ĝi'n part'e en la dezir'at'a'n pozici'o'n. Sed nun ven'is el la niĉ'o mal'laŭt'a rid'o, kiu hirt'ig'is la har'o'j'n sur mi'a kap'o. Ĝi'n sekv'is mal'ĝoj'a voĉ'o, kiu'n mi mal'facil'e re'kon'is kiel tiu de la nobel'a Fortunat'o. La voĉ'o dir'is:
”Ha! ha! ha! — hi! hi! — tre'eg'e bon'a ŝerc'o — tre'eg'e bon'a.

Ni hav'os mult'a'j'n gaj'a'j'n rid'o'j'n pri ĝi en la palac'o. Hi! hi! hi!

— kun ni'a vin'o — hi! hi! hi!”

”La amontilado!” mi dir'is.

”Hi! hi! hi! — hi! hi! hi! —jes, la amontilado. Sed ĉu ne far'iĝ'as mal'fru'e? Ĉu ili ne atend'os ni'n ĉe la palac'o, sinjor'in'o Fortunat'o kaj la ceter'a'j? Ni for'ir'u.”

”Jes,” mi dir'is, ” ni for'ir'u.”

”Pro la am'o de Di'o, Montresoro!”

”Jes,” mi dir'is, ”pro la am'o de Di'o!”

Sed mi aŭskult'is sen'rezult'e por respond'o al tiu'j ĉi vort'o'j.

Mi sen'pacienc'iĝ'is. Mi vok'is laŭt'e:
”Fortunat'o!”

Neni'u respond'o. Mi de'nov'e vok'is:
”Fortunat'o!”

Ankoraŭ neni'u respond'o. Mi en'puŝ'is la torĉ'o'n tra la rest'ant'a tru'o, kaj ĝi'n las'is fal'i intern'e'n. Ven'is respond'e nur tint'o de la tint'il'o'j. Mi'a kor'o naŭz'iĝ'is — pro la mal'sek'ec'o de la katakomb'o'j. Mi rapid'is fin'i mi'a'n labor'o'n. Mi per'fort'is la last'a'n ŝton'o'n en ĝi'a'n pozici'o'n, mi en'morter'is ĝi'n. Kontraŭ la nov'a mason'aĵ'o mi amas'ig'is la mal'nov'a'n rempar'o'n el ost'o'j.

Dum du'on'a jar'cent'o neni'u mort'ul'o est'as tuŝ'int'a ili'n.

In pac'e requiescat!

Kelk'a'j vort'o'j kun mumi'o

La simpozi'o de la hieraŭ'a nokt'o est'is iom tro'a por mi'a'j nerv'o'j. Mi sufer'is terur'a'n kap'dolor'o'n kaj est'is tre'eg'e dorm'em'a. Anstataŭ el'ir'i por pas'ig'i la vesper'o'n kiel mi antaŭ'e intenc'is, mi tial opini'is, ke mi ne pov'as far'i pli saĝ'a'n ag'o'n ol nur manĝ'i plen'buŝ'o'n da nokt'a manĝ'o, kaj tuj ir'i en'lit'iĝ'i.

Mal'pez'a nokt'a manĝ'o, kompren'ebl'e. Mi tre ŝat'as kimr'a'n kunikl'o'n 1 . Pli ol unu funt'o sam'temp'e, tamen, ebl'e ne est'as ĉiam konsil'ind'a.

Sed ne pov'as ekzist'i grav'a kial'o kontraŭ du. Kaj cert'e inter du kaj tri kuŝ'as simpl'a unu'o da diferenc'o. Mi kuraĝ'et'is, ebl'e, manĝ'i kvar. Mi'a edz'in'o persist'e dir'as, ke kvin, sed evident'e ŝi konfuz'as du tre apart'a'j'n afer'o'j'n. La abstrakt'a'n nombr'o'n kvin mi volont'e konfes'os, sed konkret'e ĝi rilat'as botel'o'j'n da brun'a staŭto 2 sen kiu, kiel spic'aĵ'o, oni dev'as tut'e evit'i kimr'a'n kunikl'o'n.

Tiel fin'int'e ŝpar'em'a'n manĝ'o'n kaj sur'met'int'e mi'a'n nokt'a'n ĉap'o'n, kun la seren'a esper'o, ke mi ĝu'os ĝi'n ĝis tag'mez'o la proksim'a'n tag'o'n, mi met'is la kap'o'n sur la kap'kusen'o'n, kaj, help'e de bon'eg'a konscienc'o, tuj profund'e ek'dorm'is.

Sed kiam est'as plen'um'it'a'j la esper'o'j de la hom'ar'o? Mi cert'e ne est'is el'las'int'a mi'a'n tri'a'n ronk'o'n, kiam okaz'is furioz'a tint'ad'o ĉe la strat'pord'a sonor'il'et'o, kaj post'e, sen'pacienc'a frap'ad'o ĉe la frap'il'o, kiu mi'n vek'is tuj. Moment'o'n post'e, dum mi ankoraŭ frot'is mi'a'j'n okul'o'j'n, mi'a edz'in'o puŝ'is antaŭ mi'a'n vizaĝ'o'n leter'et'o'n de mi'a mal'nov'a amik'o, d-ro Ponnonner. Ĝi tekst'is jen'e:

Kiam mi ven'is al ”Ponnonner,” mi ek'opini'is, ke mi est'as tiel vek'a, kiel oni bezon'as.

Mi salt'is el la lit'o ekstaz'e, renvers'ant'e ĉio'n dum'voj'e, vest'is mi'n en ver'e mir'ind'a rapid'ec'o kaj sur'voj'iĝ'is, kiel ebl'e plej rapid'kur'e, al la doktor'o.

Al'ven'int'e, mi trov'is tre avid'a'n ar'o'n kun'ven'int'a. Ili mi'n atend'is tre mal'pacienc'e; la mumi'o kuŝ'is sur la manĝ'o'tabl'o, kaj, tuj kiam mi en'ir'is, la ekzamen'o komenc'iĝ'is.

Ĝi est'is unu el par'o al'port'it'a antaŭ kelk'a'j jar'o'j de kapitan'o Arthur Sabretash, kuz'o de Ponnonner, el tomb'o apud Eleithias en la Libiaj mont'eg'o'j, je iom'a distanc'o de Teboj, ĉe la Nil'o.

La grot'o'j en tiu lok'o, kvankam mal'pli grandioz'a'j ol la teba'j tomb'o'j, est'as pli interes'a'j pro tio, ke ili don'as pli da ilustr'aĵ'o'j pri la privat'a viv'o de la antikv'a'j egipt'an'o'j.

Laŭ'dir'e la ĉambr'o, el kiu ni'a specimen'o est'is port'it'a, est'is tre riĉ'a je tia'j ilustr'aĵ'o'j — la mur'o'j est'is plen'e kovr'it'a'j per fresk'o'j kaj barelief'o'j; dum statu'o'j, vaz'o'j kaj mozaik'o'j laŭ riĉ'a'j desegn'o'j montr'is la riĉ'o'n de la mort'int'o.

La trezor'o est'is met'it'a en la muze'o'n preciz'e en la sam'a stat'o kiel kapitan'o Sabretash ĝi'n trov'is — t. e. el la ĉerk'o neni'o est'is el'pren'it'a. Dum ok jar'o'j ĝi tiel star'is sub'ig'it'a nur ekster'e al publik'a ekzamen'o. Ni hav'is nun, sekv'e, la komplet'a'n mumi'o'n dispon'ebl'a; kaj por tiu'j, kiu'j sci'as, kiel mal'oft'e ne'pri'rab'it'a antikv'aĵ'o ating'as ni'a'n land'o'n, evident'iĝ'os tuj, ke ni posed'is grand'a'n kaŭz'o'n por ni'n gratul'i pri ni'a bon'ŝanc'o.

Al'proksim'iĝ'ant'e al la tabl'o, mi vid'is sur ĝi grand'a'n skatol'o'n aŭ kest'o'n, long'a'n preskaŭ sep fut'o'j'n kaj larĝ'a'n ebl'e tri, kun du kaj du'on'a fut'o'j da alt'ec'o. Ĝi est'is oblong'a, ne ĉerk'o'form'a. La material'o, ni unu'e supoz'is, est'as lign'o sikomor'a, sed, tranĉ'ant'e en ĝi'n, ni trov'is ke ĝi est'as karton'o, aŭ pli korekt'e paper'maĉ'aĵ'o, far'it'a el papirus'o. Ĝi est'is dens'e ornam'it'a per pentr'aĵ'o'j, prezent'ant'a'j funebr'a'j'n scen'o'j'n kaj ali'a'j'n mal'ĝoj'a'j'n tem'o'j'n — inter'sem'it'a'j inter kiu'j, laŭ ĉiu spec'o de pozici'o, est'is cert'a'j seri'o'j da hieroglif'a'j skrib'sign'o'j, intenc'it'a'j sen'dub'e por la nom'o de la mort'int'o. Bon'ŝanc'e, sinjor'o Gliddon ĉe'est'is, kaj li sen mal'facil'aĵ'o'j traduk'is la liter'o'j'n, kiu'j est'is nur fonetik'a'j, kaj prezent'is la vort'o'n ”Tutonureraro”.

Ni mal'facil'e mal'ferm'is tiu'n kest'o'n sen difekt'i ĝi'n; sed, fin'e far'int'e la task'o'n, ni trov'is du'a'n, ĉerk'o'form'a'n kaj mult'e mal'pli grand'a'n ol la ekster'a, sed simil'a'n al ĝi en ĉiu ali'a rilat'o. La inter'spac'o inter la du est'is plen'ig'it'a per rezin'o, kiu iu'grad'e est'is difekt'int'a la kolor'o'j'n de la intern'a kest'o.

Mal'ferm'ant'e tiu'n ĉi (kio'n ni far'is tut'e facil'e) ni al'ven'is al tri'a kest'o, ankaŭ ĉerk'o'form'a, kaj neniel diferenc'a de la du'a, escept'e pri ĝi'a material'o, kiu est'is cedr'o, kaj ankoraŭ el'send'is la kurioz'a'n kaj fort'e arom'a'n odor'o'n de tiu lign'o. Inter la du'a kaj la tri'a kest'o'j ne trov'iĝ'is iu inter'spac'o — unu akurat'e sid'is en la ali'a.

For'ig'ant'e la tri'a'n kest'o'n ni trov'is kaj el'pren'is la mumi'o'n mem. Ni supoz'is, ke ni trov'os ĝi'n, kiel ordinar'e, volv'it'a per mult'a'j vind'aĵ'o'j aŭ bandaĝ'o'j el lin'tol'o; sed, anstataŭ ili, ni trov'is spec'o'n de ing'o, far'it'a el papirus'o kaj kovr'it'a per tavol'o el gips'o, dik'e or'um'it'a kaj pentr'it'a. La pentr'aĵ'o'j prezent'is tem'o'j'n rilat'a'j'n al la divers'a'j supoz'it'a'j dev'o'j de la anim'o, kaj ĝi'a prezent'ad'o al kelk'a'j di'aĵ'o'j, kun'e kun mult'a'j ident'a'j hom'a'j figur'o'j, intenc'it'a'j tre kred'ebl'e kiel portret'o'j de la balzamit'o.

Etend'iĝ'ant'a de la kap'o ĝis la pied'o'j trov'iĝ'is kolon'a, aŭ vertikal'a sur'skrib'aĵ'o el fonetik'a'j hieroglif'o'j, don'ant'a de'nov'e li'a'j'n nom'o'n kaj titol'o'j'n, kaj la nom'o'j'n kaj titol'o'j'n de li'a'j parenc'o'j. Ĉirkaŭ la kol'o tiel en'ing'ig'it'a est'is kol'um'o el cilindr'a'j vitr'a'j er'o'j, divers'e kolor'ig'it'a'j kaj tia'manier'e aranĝ'it'a'j, ke ili form'is bild'o'j'n de di'aĵ'o'j, de la skarab'o ktp., kun'e kun la flug'il'hav'a glob'o. Ĉirkaŭ la tali'o trov'iĝ'is simil'a kol'um'o aŭ zon'o.

De'pren'int'e la papirus'o'n ni trov'is la karn'o'n bon'eg'e konserv'it'a kun neni'u percept'ebl'a odor'o. La kolor'o est'is ruĝ'et'a.

La haŭt'o est'is mal'mol'a, glat'a kaj bril'et'a. La dent'o'j kaj la har'o'j est'is en bon'a stat'o. La okul'o'j (ŝajn'e) est'is for'ig'it'a'j, kaj anstataŭ'ig'it'a'j per vitr'a'j okul'o'j, kiu'j est'is tre bel'a'j kaj mir'ind'e viv'o'simil'a'j, escept'ant'e ili'a'n iom tro fiks'it'a'n rigard'eg'o'n. La fingr'o'j kaj la ung'o'j est'is bril'e or'um'it'a'j.

Sinjor'o Gliddon opini'is, pro la ruĝ'ec'o de la haŭt'o, ke la balzam'ad'o est'is efektiv'ig'it'a tut'e per asfalt'o, sed skrap'ant'e la surfac'o'n per ŝtal'a il'o, kaj ĵet'ant'e en la fajr'o'n iom de la pulvor'o tiel form'it'a, ni rimark'is arom'o'n de kamfor'o kaj ali'a'j dolĉ'e odor'a'j gum'o'j.

Ni serĉ'is tre zorg'em'e sur la kadavr'o la kutim'a'j'n mal'ferm'aĵ'o'j'n, tra kiu'j oni el'tir'is la intest'o'j'n, sed, ni'a'mir'e, ni pov'is trov'i neniu'n. Neni'u membr'o el la ĉe'est'ant'ar'o en tiu temp'o sci'is, ke oni sufiĉ'e oft'e renkont'as komplet'a'j'n, aŭ ne mal'ferm'it'a'j'n mumi'o'j'n. La cerb'o kutim'e est'is el'tir'it'a tra la naz'o, la intest'o'j tra tranĉ'o en la flank'o; la kadavr'o'n oni tiam raz'is, lav'is kaj sal'is, kaj post'e kuŝ'ig'is flank'e dum kelk'a'j semajn'o'j, ĝis la real'a balzam'ad'a proced'o komenc'iĝ'is.

Ĉar neni'u sign'o de mal'ferm'aĵ'o est'is trov'ebl'a, d-ro Ponnonner pret'ig'is si'a'j'n instrument'o'j'n por sekci'ad'o, kiam mi rimark'is, ke est'as post la du'a hor'o. Sekv'e, ni inter'konsent'is prokrast'i la intern'a'n ekzamen'o'n ĝis la proksim'a vesper'o, kaj ni est'is dis'iĝ'ont'a'j ĝis're'vid'e, kiam iu sugest'is unu-du eksperiment'o'j'n per la volta'a pil'o.

La al'met'o de elektr'o al mumi'o minimum'e tri- ĝis kvar'mil'jar'a est'is ide'o, se ne tre sag'a, almenaŭ sufiĉ'e ne'ordinar'a, kaj ni ĉiu'j aprob'is ĝi'n tuj. Proksim'um'e unu dek'on'e serioz'e, kaj naŭ dek'on'e ŝerc'e, ni aranĝ'is bateri'o'n en la studi'o de la doktor'o kaj tie'n port'is la egipt'an'o'n.

Nur post mult'e da labor'o ni sukces'is nud'ig'i kelk'a'j'n part'o'j'n de la tempi'a muskol'o, kiu ŝajn'is mal'pli ŝton'e rigid'a ol ali'a'j part'o'j de la korp'o, sed kiu, kiel ni atend'is, kompren'ebl'e, ne montr'is i'a'n galvan'a'n sent'em'o'n, kiam ni konekt'is ĝi'n al la elektr'a faden'o. Tiu ĉi, la unu'a prov'o, ŝajn'is decid'ig'a, kaj, kun kor'a rid'o pri ni'a propr'a absurd'ec'o, ni est'is dir'ant'a'j bon'a'n nokt'o'n unu al la ali'a, kiam mi'a'j okul'o'j, okaz'e ek'vid'ant'e tiu'j'n de la mumi'o, tuj fiks'iĝ'is tie pro mir'eg'o. Mi'a mal'long'a ek'rigard'o sufiĉ'is por cert'ig'i mi'n, ke la okul'o'j, kiu'j'n ni ĉiu'j kred'is el vitr'o, kaj kiu'j unu'e est'is rimark'ind'a'j pro cert'a strang'a rigard'o, nun est'is tiom kovr'it'a'j per la palpebr'o'j, ke nur mal'grand'a part'o de la tun'ic'a albugine'a rest'is vid'ebl'a.

Per kri'o mi atent'ig'is la ali'a'j'n pri la fakt'o, kaj tuj ĝi evident'iĝ'is por ĉiu.

Mi ne vol'as dir'i, ke mi tim'is pri la fenomen'o, ĉar ”tim'o”

est'as, rilat'e mi'n, ne preciz'e la vort'o. Est'as ebl'e tamen, ke, sen la brun'a staŭto, mi pov'us est'i iom tim'em'a. Pri la ceter'o de la ar'o, ili efektiv'e ne pen'is kaŝ'i la komplet'a'n tim'o'n, kiu ili'n posed'is. D-ro Ponnonner est'is hom'o kompat'ind'a. Sinjor'o Gliddon, per iu kurioz'a metod'o, si'n mal'aper'ig'is. Sinjor'o Silk Buckingham, mi opini'as, apenaŭ est'os sufiĉ'e sen'hont'a por ne'i, ke li ir'is ramp'ant'e sub la tabl'o'n.

Post la unu'a mir'ig'a ŝok'o ni tamen decid'is, kiel natur'a afer'o, tuj eksperiment'i plu. Ni'a proced'o nun direkt'iĝ'is al la dik'fingr'o de la dekstr'a pied'o. Ni far'is tranĉ'et'o'n super la ekster'o de la ost'o ekster'a, sesamoideum pol'lic'is pedis, kaj tiel trov'is la radik'o'n de la abductor-muskol'o. Re'aranĝ'ant'e la bateri'o'n, ni nun flu'ig'is la elektr'o'n tra la tranĉ'it'a'j nerv'o'j, kaj, per mov'o ekstrem'e viv'simil'a, la mumi'o unu'e tir'is supr'e'n si'a'n dekstr'a'n genu'o'n, ĝis ĝi preskaŭ tuŝ'is la ventr'o'n, kaj tiam, rekt'ig'ant'e la membr'o'n per ne'koncept'ebl'a fort'eg'o, don'is pied'bat'o'n al dro Ponnonner, kiu sukces'is paf'i tiu'n sinjor'o'n, kiel sag'o el paf'ark'o, tra la fenestr'o en la strat'o'n mal'supr'e.

Ni rapid'is amas'e por en'port'i la rest'aĵ'o'j'n de la viktim'o, sed feliĉ'e renkont'is li'n sur la ŝtup'ar'o, supr'e'n'ir'ant'a per ne'klar'ig'ebl'a rapid'ec'o, plen'a de la plej ard'a filozofi'o, kaj pli ol io impres'it'a pri la neces'o daŭr'ig'i ni'a'j'n eksperiment'o'j'n rigor'e kaj fervor'e.

Laŭ li'a konsil'o, sekv'e, ni tuj far'is profund'a'n tru'o'n en la naz'pint'o de la subjekt'o, dum la doktor'o mem, per fort'eg'a'j man'o'j, tir'is ĝi'n al subit'a kontakt'o kun la elektr'a faden'o.

Moral'e kaj fizik'e — figur'e kaj absolut'e — la efekt'o est'is elektr'a. Unu'e, la kadavr'o mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj palpebr'um'is rapid'e kelk'a'j'n minut'o'j'n, kiel sinjor'o Barnes en la pantomim'o; du'e ĝi tern'is; tri'e ĝi si'n lev'is; kvar'e ĝi sving'is la pugn'o'n antaŭ la vizaĝ'o de d-ro Ponnonner; kvin'e si'n turn'ant'e al sinjor'o'j Gliddon kaj Buckingham, ĝi ili'n al'parol'is, en tre bon'a egipta lingv'aĵ'o, jen'e:
”Mi dev'as dir'i, sinjor'o'j, ke vi'a kondut'o kaj surpriz'as kaj dolor'ig'as mi'n. Pri d-ro Ponnonner neni'o'n pli bon'a'n mi atend'is; li est'as kompat'ind'a et'a gras'a mal'saĝ'ul'o, kiu ne kon'as pli bon'a'n kondut'o'n. Mi pardon'as kaj kompat'as li'n. Sed vi, sinjor'o Gliddon — kaj vi, Silk — kiu'j est'as vojaĝ'int'a'j kaj loĝ'int'a'j en Egipt'uj'o tiel ke oni pov'as supoz'i, ke vi nask'iĝ'is tie, — vi, mi dir'as, kiu'j tiel long'e rest'is inter ni, ke vi parol'as egipte sam'e bon'e, laŭ mi'a opini'o, kiel vi skrib'as vi'a'n naci'a'n lingv'o'n — vi, kiu'j'n oni ĉiam rigard'as kiel la firm'a'j'n amik'o'j'n de mumi'o'j — mi fakt'e atend'is pli ĝentil'a'n kondut'o'n de vi. Kio'n mi pov'as pens'i pri tio, ke vi star'is apud'e kviet'e, kaj rigard'is mi'n tiel mal'bon'e traktat'a'n? Kio'n mi dev'as supoz'i pri tio, ke vi permes'is al iu ajn aĉ'ul'o sen'ig'i mi'n de mi'a'j ĉerk'o'j kaj mi'a'j vest'aĵ'o'j, en tiu ĉi tre'eg'e mal'varm'a klimat'o? Laŭ kiu vid'punkt'o (mal'mult'vort'e) mi dev'as rigard'i vi'a'n help'o'n kaj sub'ten'o'n al tiu sen'valor'a fripon'et'o, d-ro Ponnonner, kiam li tir'is mi'a'n naz'o'n?”

Oni supoz'us, sen'dub'e, ke, aŭd'ant'e tiu'n ĉi parol'o'n en tiu'j cirkonstanc'o'j, ni ĉiu'j aŭ ir'us rekt'e tra la pord'o, aŭ histeri'iĝ'us fort'eg'e, aŭ sven'us kun'e. Unu el tiu'j est'is cert'e atend'ebl'a.

Efektiv'e iu'j kaj ĉiu'j ĉi spec'o'j de kondut'o est'us tre kontent'ig'e sekv'at'a'j. Kaj cert'e mi ne sci'as, kiel aŭ kial ni sekv'is nek unu nek la ali'a'j'n. Sed ebl'e la ver'a kial'o est'as trov'ebl'a en la spirit'o de la temp'o, kiu ag'as tut'e laŭ la regul'o de la mal'o, kaj est'as nun kutim'e konfes'at'a, kiel la solv'o de ĉiu spec'o de paradoks'o kaj ne'ebl'aĵ'o.

Aŭ ebl'e, malgraŭ ĉio, nur la ekstrem'e natur'a kaj mal'fantazi'a mien'o de la mumi'o el'pren'is terur'o'n el ĝi'a'j vort'o'j. Kiel ajn tio pov'is est'i, la fakt'o'j est'as klar'a'j, ke neni'u membr'o de ni'a ar'o montr'is apart'a'n tim'o'n, aŭ ŝajn'is opini'i, ke io est'as special'e erar'a.

Mi'a'part'e mi konvink'iĝ'is, ke ĉio est'as bon'a, kaj mi nur paŝ'is flank'e'n el la ating'o de ĝi'a'j pugn'o'j. D-ro Ponnonner met'is si'a'j'n man'o'j'n en si'a'j'n pantalon'a'j'n poŝ'o'j'n, rigard'is fiks'e la mumi'o'n, kaj tre'eg'e ruĝ'iĝ'is en la vizaĝ'o. Sinjor'o Gliddon kares'is si'a'j'n vang'o'har'o'j'n kaj tir'is la kol'um'o'n de si'a ĉemiz'o.

Sinjor'o Buckingham mal'alt'ig'is si'a'n kap'o'n kaj met'is si'a'n dekstr'a'n dik'fingr'o'n en la mal'dekstr'a'n angul'o'n de si'a buŝ'o.

La egipt'an'o li'n rigard'is sever'mien'e kelk'a'j'n minut'o'j'n, kaj fin'e, kun rikan'o dir'is:
”Kial vi ne parol'as, sinjor'o Buckingham? ĉu aŭ ne vi aŭd'is tio'n, kio'n mi demand'is? Bon'vol'u el'pren'i vi'a'n dik'fingr'o'n el la buŝ'o.”

Sinjor'o Buckingham, je tio iom salt'et'is, el'pren'is si'a'n dekstr'a'n dik'fingr'o'n el la mal'dekstr'a angul'o de si'a buŝ'o, kaj, por kompens'o, en'met'is si'a'n mal'dekstr'a'n dik'fingr'o'n en la dekstr'a'n angul'o'n de la jam menci'it'a apertur'o.

Ne pov'ant'e el'tir'i respond'o'n el sinjor'o Buckingham, la mumi'o si'n turn'is plend'em'e al sinjor'o Gliddon, kaj en ordon'a ton'o demand'is, per kelk'a'j vort'o'j, kio'n ni intenc'as far'i.

Sinjor'o Gliddon tre long'e respond'is per fonetik'aĵ'o'j, kaj, se ne mank'us hieroglif'a'j pres'liter'o'j en pres'ej'o'j, tre plaĉ'us al mi pres'ig'i ĉi tie, original'lingv'e, ĉio'n da li'a bon'eg'a parol'ad'o. Mi pov'as kapt'i la okaz'o'n por dir'i, ke la tut'a sekv'ont'a konversaci'o, kiu'n la mumi'o part'o'pren'is, okaz'is en antikv'a egipta lingv'o, per'e de (tiom, kiom rilat'as al mi kaj la ali'a'j ne'vojaĝ'int'a'j membr'o'j de la ar'o), per'e de sinjor'o'j Gliddon kaj Buckingham, kiel interpret'ant'o'j. Tiu'j ĉi sinjor'o'j parol'is la naci'a'n lingv'o'n de la mumi'o ne'imit'ebl'e flu'e kaj graci'e; sed mi ne pov'is ne rimark'i, ke (sen'dub'e pro la uz'ad'o de ide'o'j tut'e modern'a'j, kaj kompren'ebl'e, tut'e nov'ec'a'j por la fremd'ul'o) la du vojaĝ'ant'o'j dev'is foj'e uz'i skiz'o'j'n por klar'ig'i special'a'n signif'o'n. Sinjor'o Gliddon unu'foj'e, ekzempl'e, ne pov'is kompren'ig'i al la Egipto la vort'o'n ”politik'o,” ĝis li skiz'is sur la mur'o, per pec'o da lign'o'karb'o, et'a'n karbunkl'o-naz'a'n sinjor'o'n, ĉifon'e vest'it'a'n, star'ant'a'n sur stump'o, kun la mal'dekstr'a krur'o tir'it'a mal'antaŭ'e'n, la dekstr'a brak'o etend'it'a antaŭ'e'n, kun ferm'it'a pugn'o, okul'o'j supr'e'n'turn'it'a'j al la ĉiel'o kaj la buŝ'o mal'ferm'it'a ĝis rekt'a angul'o ...

Oni facil'e kompren'os, ke la parol'ad'o de sinjor'o Gliddon pri'trakt'is ĉef'e la vast'a'j'n profit'o'j'n rezult'a'j'n al la scienc'o pro la mal'volv'ad'o kaj sen'intest'ig'ad'o al mumi'o'j. Li pardon'pet'is pri iu ĝen'o, kiu ebl'e okaz'is special'e al ĝi, la individu'a mumi'o nom'it'a Tutonureraro, kaj fin'iĝ'is per nur'a alud'et'o (ĉar apenaŭ oni pov'is ĝi'n konsider'i kiel pli ol tio) ke, ĉar tiu'j ĉi et'a'j afer'o'j nun est'as klar'ig'it'a'j, ebl'e est'os bon'e daŭr'ig'i la intenc'it'a'n ekzamen'o'n. Ĉe tio d-ro Ponnonner pret'ig'is la instrument'o'j'n.

Pri la fin'a'j sugest'o'j de la orator'o ŝajn'is, ke Tutonureraro posed'as konsci'a'j'n skrupul'o'j'n, kies spec'o'n mi ne klar'e lern'is; sed li esprim'is si'a'n kontent'o'n pri la prezent'it'a'j pardon'pet'o'j, kaj, glit'ant'e de sur la tabl'o, prem'is la man'o'n al ĉiu ĉe'est'ant'o.

Fin'int'e tiu'n ceremoni'o'n, ni tuj klopod'is ripar'i la difekt'o'j'n sufer'it'a'j'n de ni'a subjekt'o pro la skalpel'o. Ni kun'kudr'is la vund'o'n en la tempi'o, bandaĝ'is li'a'n pied'o'n, kaj al'met'is kvadrat'a'n col'o'n da nigr'a plastr'o sur li'a'n naz'pint'o'n.

Ni nun rimark'is, ke la graf'o (ŝajn'e tio est'is la titol'o de Tutonureraro) iom trem'as, sen'dub'e pro mal'varm'o. La doktor'o tuj ir'is al si'a vest'ten'ej'o, kaj baldaŭ re'ven'is kun nigr'a frak'o, far'it'a laŭ la plej bon'a stil'o de Jennings, pantalon'o el ĉiel'blu'a tartan'o 1 kun rimen'o'j, roz'kolor'a ĉemiz'o, klap'hav'a veŝt'o el brokat'o, blank'a sak'form'a palt'o, kan'baston'o kun hok'o, ĉapel'o sen rand'o, bot'o'j el patent'a led'o, pajl'kolor'a'j kapr'o'led'a'j gant'o'j, okul'vitr'o, par'o da vang'har'ar'o'j kaj ”akv'o'fal'a” kravat'o. Pro la diferenc'o de grand'ec'o inter la graf'o kaj la doktor'o (proporci'e ili est'is kiel du al unu), mal'facil'e tiu'j ĉi vest'aĵ'o'j sur'met'iĝ'is sur la korp'o'n de la egipt'an'o, sed, kiam ĉio est'is aranĝ'it'a, oni pov'is dir'i, ke li est'as vest'it'a. Sinjor'o Gliddon tial prezent'is al li si'a'n brak'o'n, kaj konduk'is li'n al komfort'a seĝ'o apud la fajr'o, dum la doktor'o tuj son'ig'is la tint'il'o'n, kaj mend'is proviz'o'n da cigar'o'j kaj vin'o.

La konversaci'o baldaŭ vigl'iĝ'is. Mult'e da sci'vol'o, kompren'ebl'e, montr'iĝ'is rilat'e al la iom rimark'ind'a fakt'o, ke Tutonureraro ankoraŭ rest'as viv'ant'a.

”Mi kred'is,” dir'is sinjor'o Buckingham, ”ke antaŭ tiu ĉi temp'o vi nepr'e est'as mort'int'a.”

”Kial?” respond'is la graf'o, tre mir'e, ”mi est'as ne mult'e pli

ol sep'cent'jar'a! Mi'a patr'o tra'viv'is jar'mil'o'n, kaj li neniel est'is kaduk'a, kiam li mort'is.”

Nun okaz'is vigl'a seri'o da demand'o'j kaj kalkul'o'j, per kio evident'iĝ'is tio, ke la antikv'ec'o de la mumi'o est'is tre mis'juĝ'it'a.

Est'is kvin'mil kvin'dek jar'o'j kaj kelk'a'j monat'o'j, de kiam li est'is en'met'it'a en la katakomb'o'j'n ĉe Eleithias.

”Sed mi'a dir'o,” re'dir'is sinjor'o Buckingham, ”ne rilat'is vi'a'n aĝ'o'n je vi'a en'ter'ig'a temp'o (mi volont'e konfes'os, efektiv'e, ke vi est'as ankoraŭ jun'ul'o), kaj mi alud'is la grand'eg'a'n period'o'n dum kiu, laŭ vi'a propr'a dir'o, vi rest'is en'volv'it'a per asfalt'o.”

”Per kio?” dir'is la graf'o.

”Per asfalt'o,” persist'is sinjor'o Buckingham.

”Ha jes, mi nebul'e kompren'as tio'n, kio'n vi vol'as dir'i; tio ebl'e pov'as efik'i iom, sen'dub'e; sed dum mi'a viv'o ni apenaŭ uz'is i'o'n ali'a'n ol hidrarg'a'n bi'klorid'o'n.”

”Sed tio, kio'n ni special'e ne pov'as kompren'i,” dir'is d-ro Ponnonner, ”est'as kiel okaz'as, ke, mort'int'e kaj en'ter'ig'it'e en Egipto antaŭ kvin'mil jar'o'j, vi trov'iĝ'as ĉi tie hodiaŭ, viv'ant'a kaj aspekt'ant'a tiel apart'e san'a.”

”Se mi tiam est'us, kiel vi dir'as, mort'int'a,” respond'is la graf'o, ”pli ol kred'ebl'e, mort'int'a mi ankoraŭ est'us, ĉar mi rimark'as, ke vi ankoraŭ sci'as nur mal'mult'o'n pri galvan'iz'ad'o kaj ne pov'as far'i per ĝi tio'n, kio est'is ordinar'a afer'o por ni en pra'a'j tag'o'j. Sed laŭ'fakt'e, mi katalepsi'iĝ'is, kaj mi'a'j plej kar'a'j amik'o'j konsider'is, ke mi aŭ est'as aŭ est'os mort'int'a; sekv'e ili balzam'is mi'n tuj; mi supoz'as, ke vi sci'as la ĉef'a'j'n princip'o'j'n de la balzam'ad'a proced'o?”

”Nu, ne tut'e.”

”Ha, mi kompren'as — bedaŭr'ind'a ne'sci'a stat'o! Mi ne pov'as detal'ig'i afer'o'j'n nun, sed neces'as dir'i, ke balzam'ad'o (prav'e uz'ant'e la vort'o'n), en Egipto, halt'ig'is por ne'difin'ebl'a period'o ĉiu'n animal'a'n funkci'o'n, kiu sub'ir'is la proced'o'n. Mi uz'as la vort'o'n ,animal'a’ laŭ ĝi'a plej vast'a senc'o, ampleks'ant'e per ĝi ne pli la fizik'a'n ol la moral'a'n kaj viv'a'n est'aĵ'o'n. Mi ripet'as, la ĉef'a princip'o de balzam'ad'o konsist'is ĉe ni el tuj'a halt'ig'o, kaj ten'ad'o ĉiam dorm'ant'a de ĉiu animal'a funkci'o, kiu sub'ir'is la proced'o'n. Mal'long'e, laŭ kiu ajn stat'o est'is la individu'o je la temp'o de si'a balzam'iĝ'o, laŭ tiu stat'o li rest'is. Nu, ĉar est'as mi'a bon'ŝanc'o, ke mi de'ven'as el la sang'o de la Skarab'o, mi balzam'iĝ'is viv'ant'a, sam'e kiel vi mi'n vid'as nun.”

”La sang'o de la Skarab'o?” ek'kri'is d-ro Ponnonner.

”Jes. La Skarab'o est'is la insign'o aŭ blazon'o de tre eminent'a kaj tre ne'ordinar'a patrici'a famili'o. Est'i el la sang'o de la Skarab'o, nur est'as est'i el la famili'o kies insign'o la Skarab'o est'is.

Mi parol'is figur'e.”

”Sed kiel tio efik'as sur la fakt'o'n, ke vi ankoraŭ viv'as?”

”Nu, est'is la ĝeneral'a kutim'o en Egipto el'pren'i el kadavr'o, antaŭ ol ĝi'n balzam'i, ĝi'a'n cerb'o'n kaj intest'o'j'n; nur la Skarab'a gent'o ne sekv'is tiu'n ĉi mor'o'n. Se mi ne est'us el la Skarab'o'j, mi nun trov'iĝ'us sen intest'o'j kaj cerb'o; kaj sen tiu'j ĉi, ne est'as konven'e viv'i.”

”Mi tio'n kompren'as,” dir'is sinjor'o Buckingham, ”kaj mi supoz'as ke ĉiu'j komplet'a'j mumi'o'j, kiu'j est'as trov'it'a'j, de'ven'as de la Skarab'a gent'o.”

”Sen'dub'e.”

”Mi kred'is,” dir'is sinjor'o Gliddon, tre humil'e, ”ke la Skarab'o est'is unu el la egiptaj di'o'j”.

”Unu el la egiptaj kio'j?” ek'kri'is la mumi'o salt'e star'iĝ'ant'e.

”Di'o'j!” ripet'is la vojaĝ'int'o.

”Sinjor'o Gliddon, mi ja mir'eg'as, aŭd'ant'e vi'n parol'i en tiu stil'o,” dir'is la graf'o, re'sid'iĝ'ant'e; ”neni'u naci'o sur la surfac'o de la ter'o iam konfes'is pli ol unu di'o. La Skarab'o, la Ibis'o, ktp., ĉe ni est'is (sam'e kiel simil'a'j kre'it'aĵ'o'j est'is ĉe ali'a'j), la simbol'o'j, aŭ medi'o'j, per kiu'j ni prezent'is ador'ad'o'n al Kre'int'o tro majest'a por est'i rigard'at'a pli sen'per'e.”

Nun okaz'is paŭz'o. Pli post'e la konversaci'o'n de'nov'e komenc'is d-ro Ponnonner.

”Ne est'as ne'kred'ebl'e, do, laŭ tio, kio'n vi est'as klar'ig'int'a”

li dir'is, ”ke inter la katakomb'o'j apud la Nil'o pov'as trov'iĝ'i ali'a'j mumi'o'j el la Skarab'a gent'o ankoraŭ en viv'a stat'o.”

”Ne pov'as ekzist'i dub'o pri tio,” respond'is la graf'o, ”ĉiu Skarab'an'o balzamit'a viv'ant'a, est'as viv'ant'a. Eĉ iu'j el tiu'j intenc'e tiel balzamit'a'j ebl'e est'as forges'it'a'j de si'a'j administr'ant'o'j, kaj ankoraŭ rest'as en la tomb'o'j.”

”Ĉu vi est'os iom ĝentil'a kaj klar'ig'os,” mi dir'is, ”kio'n vi vol'as dir'i per ,intenc'e tiel balzamit'a'j’.”

”Kun grand'a plezur'o,” respond'is la mumi'o, post kiam li mal'rapid'e rigard'is mi'n per la okul'vitr'o — ĉar nun est'is la unu'a foj'o, ke mi demand'is al li rekt'e. ”Kun grand'a plezur'o”, li dir'is, ”la ordinar'a daŭr'o de la hom'a viv'o, dum mi'a temp'o, est'is ĉirkaŭ ok'cent jar'o'j. Mal'mult'a'j hom'o'j mort'is, se ne pro ekster'ordinar'a akcident'o, antaŭ ol iĝ'i ses'cent'jar'a'j; mal'mult'a'j viv'is pli long'e ol dek'o'n da jar'cent'o'j; sed ok'o'n ni konsider'is kiel la natur'a daŭr'o. El'trov'int'e la en'balzam'a'n proced'o'n, kiel mi jam pri'skrib'is ĝi'n al vi, traf'is ni'a'j'n filozof'o'j'n la ide'o, ke laŭd'ind'a sci'vol'o pov'us efektiv'iĝ'i, kaj sam'temp'e, la interes'o de la scienc'o est'i mult'e help'at'a, se oni viv'as tiu'n ĉi natur'a'n period'o'n en part'o'j. Rilat'e la histori'o'n, efektiv'e, la spert'o montr'is, ke io tia absolut'e neces'as. Histori'ist'o, ekzempl'e, ating'int'e al kvin'cent'jar'a aĝ'o kutim'e skrib'is libr'o'n kun grand'a pen'o, kaj post'e si'n zorg'e balzam'ig'is, las'ant'e ordon'o'j'n al si'a'j dum'temp'a'j administr'ant'o'j, ke ili aranĝ'u, ke oni li'n re'viv'ig'u post cert'a period'o, ekzempl'e kvin- ĝis ses'cent jar'o'j. De'nov'e ekzist'ant'e post la fin'o de tiu period'o, li ĉiam trov'is si'a'n libr'o'n ŝanĝ'it'a al spec'o de laŭ'hazard'a not'libr'o, t. e. al spec'o de literatur'a aren'o por la batal'ant'a'j diven'aĵ'o'j, enigm'o'j, kaj propr'a'j kverel'o'j de tut'a'j ar'o'j da koler'em'a'j koment'ist'o'j. Tiu'j diven'aĵ'o'j ktp., kiu'j trov'iĝ'is sub la nom'o'j koment'o'j aŭ korekt'o'j, tiel komplet'e est'is en'volv'int'a'j, distord'int'a'j kaj sub'ig'int'a'j la tekst'o'n, ke la aŭtor'o dev'is serĉ'i per lantern'o si'a'n propr'a'n libr'o'n.

Trov'it'a, ĝi neniam valor'is la ĝen'o'n de la serĉ'o. Re'skrib'ant'e ĝi'n tut'e, oni konsider'is kiel la solen'a'n dev'o'n de la histori'ist'o komenc'i labor'i tuj, kaj korekt'i, laŭ si'a propr'a sci'o kaj spert'o, la tradici'o'j'n de la temp'o koncern'e la epok'o'n, en kiu li unu'e est'is viv'int'a. Nu, tiu ĉi proced'o de re'skrib'ad'o kaj person'a korekt'ad'o, sekv'at'a de divers'a'j individu'a'j saĝ'ul'o'j foj'e kaj re'e, efik'is mal'help'i, ke ni'a histori'o degener'u absolut'e en fabl'o'j'n.”

”Pardon'u mi'n,” dir'is d-ro Ponnonner ĉe tio ĉi, met'ant'e la man'o'n mol'e sur la brak'o'n de la egipt'an'o, ”pardon'u mi'n, sinjor'o, sed ĉu mi pov'as inter'romp'i vi'n unu moment'o'n?”

”Kompren'ebl'e, sinjor'o,” respond'is la graf'o fier'e.

”Mi nur vol'is far'i demand'o'n al vi,” dir'is la doktor'o, ”vi menci'is mem'korekt'ad'o'n de tradici'o'j koncern'e li'a'n propr'a'n epok'o'n. Sinjor'o, mez'nombr'e, kia proporci'o el tiu'j Kabal'o'j kutim'e trov'iĝ'is korekt'a?”

”La Kabal'o'j, kiel vi prav'e nom'as ili'n, sinjor'o, kutim'e trov'iĝ'is tut'e simil'a'j al la fakt'o'j kronik'it'a'j en la ne're'skrib'it'a'j histori'o'j mem — tio est'as, ke eĉ ne unu sol'a er'o el ambaŭ iam trov'iĝ'is, pro iu'j cirkonstanc'o'j, kiu ne est'us tut'e kaj absolut'e mal'prav'a.”

”Sed, ĉar est'as tut'e cert'e”, re'dir'is la doktor'o, ”ke minimum'e kvin mil jar'o'j est'as for'pas'int'a'j de kiam vi en'tomb'iĝ'is, mi supoz'as, ke vi'a'j histori'o'j en tiu epok'o, se ne vi'a'j tradici'o'j, parol'is sufiĉ'e preciz'e pri tiu tem'o tut'mond'e interes'a, la Kre'o, kiu okaz'is, kiel mi supoz'as ke vi sci'as, nur ĉirkaŭ dek jar'cent'o'j'n pli fru'e.”

”Sinjor'o?” dir'is graf'o Tutonureraro.

La doktor'o ripet'is si'a'j'n dir'o'j'n, sed nur post mult'a'j al'don'it'a'j klar'ig'o'j ni ig'is la fremd'ul'o'n kompren'i ili'n. Li fin'e dir'is hezit'e:
”La ide'o, kiu'n vi sugest'as, est'as por mi, mi konfes'as, tut'e nov'a. Dum mi'a viv'o mi ne kon'is iu'n, kiu iam kred'is tia'n kurioz'a'n fantazi'o'n, ke la univers'o (aŭ tiu ĉi mond'o, se vi vol'as tiel nom'i ĝi'n), iam iel ajn komenc'iĝ'is. Mi memor'as, ke unu'foj'e, kaj nur unu'foj'e, mi aŭd'is iu'n alud'et'o'n de vir'o kun mult'a'j konjekt'o'j koncern'e la de'ven'o'n de la hom'a ras'o; kaj de tiu ĉi person'o la vort'o mem, Adamo (aŭ Ruĝ'a Ter'o), kiu'n vi uz'as, est'is uz'at'a. Li uz'is ĝi'n, tamen, laŭ komun'a senc'o, rilat'e al la spontan'a ĝerm'ad'o el mal'bon'odor'a hum'o (ĝust'e kiel mil'o de la plej mal'alt'a'j genr'o'j de kre'it'aĵ'o'j ĝerm'is) — la spontan'a ĝerm'ad'o, mi dir'as, de kvin grand'nombr'a'j hord'o'j da hom'o'j; kiu'j sam'temp'e ek'aper'is en kvin apart'a'j kaj preskaŭ egal'a'j part'o'j de la ter'glob'o.”

Tiam, kun'e, la ĉe'est'ant'o'j ŝultr'o'lev'is, kaj unu aŭ du el ni tuŝ'is ni'a'j'n frunt'o'j'n kun tre signif'o'plen'a mien'o. Sinjor'o Buckingham, unu'e iom ek'rigard'ant'e la okcipit'o'n kaj post'e la vert'o'n de Tutonureraro, dir'is la jen'o'n:
”La long'a daŭr'o de la hom'a viv'o dum vi'a epok'o, kun'e kun kelk'foj'a praktik'o pas'ig'i ĝi'n, kiel vi klar'ig'is, en part'o'j, dev'is ja alt'grad'e kontribu'i al la ĝeneral'a kresk'o kaj kun'ig'o de la sci'o.

Mi supoz'as, do, ke mi dev'as atribu'i la rimark'ebl'a'n mal'super'ec'o'n de la antikv'a'j egipt'an'o'j sur ĉiu'j kamp'o'j de la scienc'o'j, kompar'e kun la modern'ul'o'j, kaj pli special'e kun uson'an'o'j, tut'e al la pli'a solid'ec'o de la egipta krani'o.”

”Mi de'nov'e konfes'as,” respond'is la graf'o, tre komplez'e, ”ke mi mal'facil'e pov'as kompren'i vi'n; mi pet'as, kiu'j'n detal'o'j'n de la scienc'o vi alud'as?”

Jen ni'a tut'a ar'o, kun'ig'ant'e la voĉ'o'j'n, detal'is tre long'e la supoz'o'j'n de frenologi'o, kaj la mir'ind'aĵ'o'j'n de hipnot'ism'o.

Aŭd'int'e ni'n ĝis'fin'e, la graf'o rakont'is kelk'a'j'n anekdot'o'j'n, kiu'j evident'ig'is tio'n, ke la prototip'o'j de Gall kaj Spurzheim flor'is kaj velk'is en Egipto antaŭ tiel long'e, ke ili preskaŭ est'is forges'it'a'j, kaj ke la proced'o'j de Mesmer est'as nur mal'estim'ind'a'j lert'aĵ'o'j, kompar'e kun la absolut'a'j mirakl'o'j de la teba'j kler'ul'o'j, kiu'j kre'is pedik'o'j'n kaj mult'a'j'n ali'a'j'n simil'aĵ'o'j'n.

Mi demand'is al la graf'o, ĉu li'a popol'o sci'is kalkul'i eklips'o'j'n. Li rid'et'is iom mal'estim'e, kaj dir'is, ke jes.

Tio ĉi iom mi'n embaras'is, sed mi komenc'is far'i ali'a'j'n demand'o'j'n pri li'a sci'o el astronomi'o, kiam membr'o, kiu ĝis nun ne est'is mal'ferm'int'a la buŝ'o'n, flustr'is en mi'a orel'o, ke por ricev'i inform'o'n pri tio, mi dev'as konsult'i Ptoleme'o'n (kiu ajn pov'is est'i Ptoleme'o), kaj ankaŭ iu'n Plutarĥ'o'n, de faci'e lunae (pri faz'o'j de la lun'o).

Mi tiam demand'is la mumi'o'n pri lens'o'j kaj lupe'o'j, kaj ĝeneral'e, pri la fabrik'ad'o de vitr'o; sed mi ne est'is fin'int'a mi'a'j'n demand'o'j'n, kiam la silent'a membr'o re'e tuŝ'is mi'n je la kubut'o, kaj pet'is, pro Di'o, ke mi en'rigard'u Diodor'us Siculus. La graf'o, por respond'i, nur demand'is ĉu ni modern'ul'o'j posed'as mikroskop'o'j'n, kiu'j ebl'ig'as al ni skulpt'i kame'o'j'n laŭ la stil'o de la egipt'an'o'j. Dum mi pri'pens'is, kiel mi pov'as respond'i tiu'n ĉi demand'o'n, et'a d-ro Ponnonner si'n for'don'is laŭ tre ekster'ordinar'a manier'o.

”Rigard'u ni'a'n arkitektur'o'n!” li ek'kri'is, tre indign'ig'ant'e ambaŭ vojaĝ'int'o'j'n, kiu'j pinĉ'is li'n ĝis nigr'o kaj blu'o sen rezult'o.

”Rigard'u,” li kri'is entuziasm'e, ”la Bowling Green-fontan'o'n en Nov'jork'o! aŭ, se tio est'as tro grand'a por est'i pri'medit'at'a, rigard'u moment'e la Kapitol'o'n en Washington, D.C.!” kaj la bon'kor'a kurac'ist'o daŭr'is pri'skrib'i tre detal'e la mezur'o'j'n de la konstru'aĵ'o, kiu'n li alud'is. Li klar'ig'is, ke nur la portik'o est'as ornam'it'a per ne mal'pli ol du'dek kvar kolon'o'j, kvin fut'o'j'n diametr'e kaj dek fut'o'j'n inter'spac'e.

La graf'o dir'is, ke li bedaŭr'ind'e ne pov'as memor'i en la moment'o la preciz'a'j'n mezur'o'j'n de iu el la ĉef'a'j konstru'aĵ'o'j en la urb'eg'o Aznac, kies fundament'o'j est'is met'it'a'j dum la komenc'o de la temp'o, sed kies ruin'o'j ankoraŭ star'is en la epok'o de li'a en'tomb'iĝ'o, sur vast'a, sabl'a eben'aĵ'o okcident'e de Teboj. Li memor'is, tamen, (parol'ant'e pri portik'o'j) ke unu, fiks'it'a al mal'super'a palac'o en spec'o de antaŭ'urb'o nom'it'a Carnac, konsist'is el cent kvar'dek kvar kolon'o'j, ĉiu'j de la diametr'o de tri'dek sep fut'o'j kaj inter'spac'e du'dek kvin. La al'ir'ej'o al tiu ĉi portik'o, de la Nil'o, est'is laŭ ale'o du mejl'o'j'n long'a, konsist'ant'a el sfinks'o'j, statu'o'j kaj obelisk'o'j, alt'a'j du'dek, ses'dek kaj cent fut'o'j'n. La palac'o mem (tiom, kiom li pov'as memor'i) mezur'is unu'later'e du mejl'o'j'n, kaj ebl'e hav'is en'tut'e sep mejl'o'j'n da ĉirkaŭ'o. Ĝi'a'j mur'o'j est'is riĉ'e kovr'it'a'j, intern'e kaj ekster'e, per hieroglif'o'j. Li ne pretend'as konstat'i, ke eĉ kvin'dek aŭ ses'dek kapitol'o'j, kiel la ni'a'j, pov'is est'i konstru'it'a'j inter la mur'o'j, sed li ne est'as cert'a, ke du ĝis tri cent'o'j da ili ne pov'is est'i en'prem'it'a'j per iom da pen'o. La palac'o en Carnac est'is tamen nur sen'signif'a et'a konstru'aĵ'o. Li (la graf'o) tamen ne pov'as bon'e rifuz'i konfes'i la geni'ec'o'n, grandioz'ec'o'n kaj super'ec'o'n de la fontan'o ĉe Bowling Green, kiel pri'skrib'it'a de la doktor'o. Neni'o simil'a al ĝi, li dev'as konfes'i, iam est'as vid'it'a en Egipto aŭ ali'lok'e.

Mi tiam demand'is, kio'n li pov'as dir'i pri ni'a'j fer'voj'o'j.

”Neni'o'n,” li respond'is, ”special'a'n”. Ili est'as iom mal'grand'a'j, iom mal'bon'e projekt'it'a'j kaj mal'lert'e konstru'it'a'j. Ili ne pov'as est'i kompar'it'a'j, kompren'ebl'e, kun la vast'a'j, eben'a'j, rekt'a'j, fer'kanal'it'a'j ŝose'o'j, sur kiu'j la egipt'an'o'j transport'is komplet'a'j'n templ'o'j'n kaj solid'a'j'n obelisk'o'j'n kun cent kvin'dek fut'o'j da alt'ec'o.

Mi parol'is pri ni'a'j gigant'a'j meĥanik'a'j fort'o'j. Li konsent'is, ke ni sci'as iom pri tio, sed demand'is, kiel mi komenc'us labor'i, por en'lok'ig'i la super'aĵ'o'j'n sur la pord'trab'o'j eĉ de la mal'grand'a palac'o en Carnac.

Tiu'n demand'o'n mi decid'is ne aŭd'i, kaj demand'is ĉu li posed'as i'a'n ide'o'n pri artez'a'j put'o'j; sed li nur lev'is la brov'o'j'n, dum sinjor'o Gliddon okul'sign'is al mi fort'e kaj dir'is mal'laŭt'e, ke unu last'a'temp'e est'is trov'it'a de la inĝenier'o'j send'it'a'j por bor'i pro akv'o en la Grand'a oaz'o.

Mi tiam menci'is ni'a'n ŝtal'o'n, sed la fremd'ul'o supr'e'n'turn'is si'a'n naz'o'n, kaj demand'is ĉu ni'a ŝtal'o pov'us est'i far'int'a la klar'a'n skulpt'aĵ'o'n vid'at'a'n sur la obelisk'o'j, kiu est'is ĉiz'it'a tut'e per il'o'j el kupr'o.

Tio ĉi tiom embaras'is ni'n, ke ni opini'is konsil'ind'e ŝanĝ'i la tem'o'n al la metafizik'o. Ni al'pren'ig'is ekzempler'o'n de libr'o nom'at'a ”Di'al” (cifer'plat'o), kaj leg'is el ĝi ĉapitr'o'n aŭ du pri io, kio ne est'is tre kompren'ebl'a, sed kio'n la Bostonanoj nom'as la Grand'a Mov'ad'o, aŭ Progres'ad'o.

La graf'o dir'is, ke Grand'a'j Mov'ad'o'j est'is tre'eg'e oft'a'j afer'o'j dum li'a viv'o; kaj, rilat'e Progres'ad'o'n, ia'foj'e ĝi est'is absolut'a ĝen'aĵ'o, sed ĝi neniam progres'is.

Ni tiam parol'is pri la grand'a bel'ec'o kaj grav'ec'o de demokrati'o, kaj mult'e klopod'is impres'i al li la just'a'n senc'o'n pri la profit'o'j, kiu'j'n ni ĝu'as, viv'ant'e kie trov'iĝ'as liber'a voĉ'don'rajt'o kaj neni'u reĝ'o.

Li aŭskult'is kun evident'a interes'o, kaj fakt'e ŝajn'is ne mal'mult'e amuz'at'a. Kiam ni fin'is, li dir'is, ke antaŭ tre long'e okaz'is io tre simil'a. Dek'tri egiptaj provinc'o'j decid'is subit'e, ke ili liber'iĝ'os, kaj tiel montr'os grandioz'a'n ekzempl'o'n al la ceter'a hom'ar'o. Ili kun'ven'ig'is si'a'j'n saĝ'ul'o'j'n, kaj projekt'is la plej geni'a'n konstituci'o'n, kiu'n oni pov'as koncept'i. Dum iom da temp'o ili sukces'is mir'ind'e bon'e; nur ili'a kutim'o fanfaron'i est'is monstr'a. La afer'o fin'iĝ'is, tamen, per la kun'fand'iĝ'o de la dek'tri ŝtat'o'j kun dek kvin ĝis du'dek ali'a'j, en la plej abomen'a kaj ne'toler'ebl'a despot'ism'o, kiu'n iam oni kon'is sur la surfac'o de la ter'glob'o.

Mi demand'is, kiel est'is nom'it'a tiu uzurp'a tiran'o. Tiom, kiom li pov'is memor'i, oni li'n nom'is Popol'aĉ'o.

Ne sci'ant'e kio'n dir'i pri tio, mi laŭt'ig'is la voĉ'o'n, kaj plend'is pri la egipta ne'kon'o pri vapor'o. La graf'o mi'n rigard'is kun mult'e da mir'o, sed ne respond'is. La silent'a sinjor'o, tamen, fort'eg'e puŝ'is mi'n je la rip'o'j per si'a kubut'o — dir'is al mi, ke mi sufiĉ'e est'as for'don'int'a mi'n tiu'foj'e — kaj demand'is ĉu mi ver'e est'as tia mal'saĝ'ul'o, ke mi ne sci'as, ke la modern'a vapor'maŝin'o de'ven'as de la invent'aĵ'o'j de Her'o, tra tiu'j de Sal'om'o'n de Caus.

Ni nun trov'iĝ'is en tuj'a danĝer'o est'i venk'it'a'j; sed bon'ŝanc'e d-ro Ponnonner, re'fort'iĝ'int'e, re'ven'is por ni'n sav'i, kaj demand'is, ĉu la popol'o de Egipto serioz'e pretend'as rival'i la modern'ul'o'j'n pri la ĉiel grav'a detal'o, la vest'a'j mod'o'j.

La graf'o, je tio ĉi, rigard'is mal'supr'e'n al la rimen'o'j de si'a pantalon'o, kaj tiam pren'ant'e la fin'o'n de unu el la vost'o'j de si'a frak'o, li ten'is ĝi'n apud si'a'j okul'o'j kelk'e da minut'o'j. De'fal'ig'int'e ĝi'n, fin'e, li'a buŝ'o etend'iĝ'is mal'rapid'e de orel'o al orel'o; sed mi ne pov'as memor'i, ke li dir'is i'o'n por iel respond'i.

Je tio ni'a verv'o re'fort'iĝ'is, kaj la doktor'o al'proksim'iĝ'ant'e al la mumi'o tre dign'e, pet'is, ke li dir'u mal'kaŝ'e, je si'a honor'o kiel sinjor'o, ĉu la egipt'an'o'j kon'is en tiu epok'o la fabrik'ad'o'n de la lozanĝ'o'j de Ponnonner, aŭ de la pilol'o'j de Brandreth.

Ni atend'is profund'e avid'e la respond'o'n — sed van'e. Ĝi ne ven'is. La egipt'an'o ruĝ'iĝ'is kaj mal'alt'ig'is la kap'o'n. Neniam triumf'o est'is pli komplet'a; neniam venk'o est'is sufer'at'a kun tiel mal'bon'a humor'o. Efektiv'e, mi ne pov'is el'ten'i la vid'o'n de la ĉagren'eg'o de la kompat'ind'a mumi'o. Mi pren'is mi'a'n ĉapel'o'n, riverenc'is al li rigid'e, kaj for'ir'is.

Al'ven'int'e hejm'e'n, mi trov'is, ke est'as post la kvar'a, kaj ir'is por tuj en'lit'iĝ'i. Est'as nun la dek'a maten'e. Mi est'as el la lit'o de la sep'a, skrib'ant'e tiu'j'n ĉi memor'ind'aĵ'o'j'n por la profit'o de mi'a'j edz'in'o kaj famili'o, kaj de la hom'ar'o. Tiu'j'n mi ne vid'os plu. Mi'a edz'in'o est'as meger'o. Ver'e, mi est'as kor'e naŭz'it'a de ĉi tiu viv'o, kaj de la dek'naŭ'a jar'cent'o ĝeneral'e. Mi est'as konvink'it'a, ke ĉio est'as erar'a.

Krom'e, mi dezir'eg'as sci'i, kiu est'os prezid'ant'o (de Uson'o) en 2045. Sekv'e, tuj kiam mi est'os mi'n raz'int'a, kaj glut'int'a tas'o'n da kaf'o, mi intenc'as ir'i rekt'e al Ponnonner, kaj rest'i balzamit'a por du'cent jar'o'j.

La for'uz'it'a vir'o

Corneille

Mi ĝust'e nun ne pov'as re'memor'i, kiam aŭ kie mi unu'e kon'at'iĝ'is kun tiu ver'e bel'aspekt'a vir'o, Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith. Iu ja prezent'is mi'n al la sinjor'o, mi est'as cert'a — dum iu publik'a kun'ven'o, mi bon'e sci'as — kun'vok'it'a pro io tre grav'a, sen'dub'e, — en iu aŭ ali'a lok'o, mi sent'as mi'n konvink'it'a — kies nom'o'n mi ne'klar'ig'ebl'e est'as forges'int'a. La ver'o est'as, ke la prezent'o est'is akompan'it'a, mi'a'flank'e, de tia'grad'e mal'trankvil'a embaras'o, ke ĝi sukces'is mal'help'i iu'n definitiv'a'n impres'o'n pri temp'o aŭ lok'o.

Mi est'as natur'e tim'em'a — tio, ĉe mi, est'as famili'a difekt'o, kaj mi ne pov'as help'i tio'n. Special'e la plej et'a ŝajn'o de mister'o — de iu punkt'o, kiu'n mi ne ĝust'e pov'as kompren'i — tuj sukces'as met'i mi'n en kompat'ind'e ekscit'it'a'n stat'o'n.

Est'is io iel rimark'ind'a — jes, rimark'ind'a, kvankam tiu ĉi est'as nur mal'fort'a termin'o por esprim'i mi'a'n plen'a'n ide'o'n — pri la tut'a individu'ec'o de la dir'it'a person'o. Li star'is, ebl'e ses fut'o'j'n alt'a, kaj posed'is person'ec'o'n apart'e impon'a'n. Plen'ig'is la tut'a'n vir'o'n eminent'a mien'o, kiu montr'is alt'a'n eduk'ad'o'n, kaj indik'is alt'a'n de'ven'o'n. Pri tiu tem'o — la person'a aspekt'o de Smith — est'ant'e detal'em'a, mi trov'is ia'spec'a'n melankoli'a'n kontent'iĝ'o'n. Li'a har'ar'o cert'e honor'us iu'n ajn Brut'o'n; neni'o pov'is est'i pli riĉ'e flu'a, aŭ posed'i pli bel'a'n bril'o'n. Ĝi est'is gagat'e nigr'a — kiu ankaŭ est'is la kolor'o, aŭ pli prav'e la ne'kolor'o de li'a'j ne'imag'ebl'a'j vang'o'har'o'j. Oni rimark'os, ke mi ne pov'as parol'i pri tiu'j ĉi sen entuziasm'o; eĉ ne est'us tro'e, se mi dir'us, ke ili est'is la plej fajn'a ar'o de vang'o'har'o'j sub la sun'o. Ĉiu'okaz'e, ili ĉirkaŭ'is, kaj ia'foj'e part'e ombr'is buŝ'o'n absolut'e sen'kompar'a'n. Tie est'is la plej glat'e eben'a'j, kaj la plej bril'e blank'a'j el imag'ebl'a'j dent'o'j. De inter ili, je ĉiu propr'a okaz'o, el'ven'is voĉ'o kun super'eg'a klar'ec'o, melodi'o kaj fort'ec'o. Ankaŭ rilat'e la okul'o'j'n mi'a kon'at'ul'o est'is plej super'e proviz'it'a. Laŭ valor'o ĉiu unu'op'a el tiu par'o egal'us par'o'n da ordinar'a'j okul'organ'o'j. Kolor'e ili est'is avel'a'j, tre'eg'e grand'a'j kaj lum'a'j, kaj percept'ebl'iĝ'is en ili, foj'e kaj re'e, ĝust'e tiu kvant'o da interes'a oblikv'ec'o, kiu al'don'as signif'o'n al la esprim'o.

La brust'o de la general'o est'is sen'dub'e la plej bel'a brust'o, kiu'n mi iam vid'is. Neniam en vi'a viv'o vi pov'us trov'i i'a'n difekt'o'n en ĝi'a'j mir'ind'a'j kontur'o'j. Tiu'n mal'oft'a'n special'aĵ'o'n komplet'ig'is tre bon'e par'o da ŝultr'o'j, kiu kaŭz'us ruĝ'iĝ'o'n de la vizaĝ'o de la marmor'a Apolo pro konsci'a mal'super'ec'o. Mi hav'as pasi'o'n por bel'eg'a'j ŝultr'o'j kaj pov'as dir'i, ke mi neniam antaŭ'e vid'is iu'j'n sam'e perfekt'a'j'n. La brak'o'j en'tut'e est'is mir'ind'e form'it'a'j. Kaj la mal'supr'a'j membr'o'j ne est'is mal'pli super'eg'a'j. Tiu'j ĉi est'is, efektiv'e, la plej bon'eg'a'j el bon'a'j krur'o'j. Ĉiu spert'ul'o pri tia'j afer'o'j konfes'is, ke li'a'j krur'o'j est'as bon'a'j. Ili hav'is nek tro mult'e nek tro mal'mult'e da karn'o — nek krud'ec'o'n, nek tro'delikat'ec'o'n. Mi ne pov'as imag'i pli graci'a'n kurb'o'n ol tiu'n de la os femoris, kaj trov'iĝ'is ĝust'e tia el'star'aĵ'o mal'antaŭ la fibul'o, kiu neces'as por form'i korekt'e proporci'a'n tibi'karn'o'n. Mi vol'as, je Di'o, ke mi'a jun'a kaj talent'a amik'o, la skulpt'ist'o Chiponchipin, nur est'us vid'int'a la krur'o'j'n de la Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith.

Sed kvankam vir'o'j tiel absolut'e bel'aspekt'a'j ne est'as sam'e abund'a'j kiel kial'o'j aŭ rubus'o'j, tamen mi ne pov'as ig'i mi'n kred'i, ke la rimark'ind'a io, al kiu mi ĵus alud'is — ke la strang'a ”mi-ne-sci'as-kio'n”, kiu ĉirkaŭ'is mi'a'n nov'a'n kon'at'ul'o'n — kuŝ'as tut'e, aŭ eĉ iom ajn, en la super'eg'a bon'ec'o de li'a'j korp'a'j natur'dot'o'j. Ebl'e oni pov'as rilat'ig'i ĝi'n al la mien'o — sed ankaŭ pri tio mi ne pov'as pretend'i cert'ec'o'n. Ekzist'is cert'e preciz'ec'o, aŭ eĉ ebl'e, rigid'ec'o en li'a si'n'ten'o — grad'o de mal'rapid'a, kaj, se mi permes'iĝ'as tiel esprim'i ĝi'n, de angul'ec'a preciz'ec'o en ĉiu'j li'a'j mov'o'j, kiu, rimark'it'a en pli mal'grand'a figur'o, est'us en'hav'int'a la plej iom'et'a'n nuanc'o'n de afekt'o, fi'impon'ec'o aŭ ne'liber'ec'o, sed kiu'n, rimark'it'a'n pri sinjor'o kun li'a'j sen'dub'a'j mezur'o'j, volont'e oni est'us atribu'ant'a al rezerv'em'o, mem'fier'o — aŭ mal'long'e, al laŭd'ind'a sci'o pri tio, kio'n merit'as kolos'a'j proporci'o'j.

La bon'kor'a amik'o, kiu mi'n prezent'is al general'o Smith, flustr'is en mi'a'n orel'o'n kelk'a'j'n vort'o'j'n koment'a'j'n pri la vir'o.

Li est'as tre rimark'ind'a vir'o — tre rimark'ind'a vir'o — fakt'e, unu el la plej rimark'ind'a'j vir'o'j de si'a propr'a period'o. Li est'as apart'a favor'at'o ankaŭ de la sinjor'in'o'j — precip'e pro si'a alt'a reputaci'o pri kuraĝ'o.

”Laŭ tiu punkt'o li star'as sen rival'o — efektiv'e li est'as nepr'a desper'ad'o — absolut'a fajr'o'manĝ'ant'o, sen'erar'e,” dir'is mi'a amik'o, kaj tre'eg'e mal'laŭt'ig'is si'a'n voĉ'o'n, tra'vibr'ig'ant'e mi'n per la mister'o en si'a ton'o.

”Absolut'a fajr'o'manĝ'ant'o, sen ia erar'o. Li montr'is tio'n, mi opini'as, efik'e dum la grand'eg'a marĉ'a batal'o, sud'e, kontraŭ la Bugabuaj kaj Kikapuaj indi'an'o'j.” (Jen mi'a amik'o mal'ferm'is larĝ'e si'a'j'n okul'o'j'n.) ”Ben'u mi'a anim'o! sang'o kaj tondr'o! kaj ĉio tio! — Mir'ind'aĵ'o'j de kuraĝ'o! — vi est'as aŭd'int'a, kompren'ebl'e? — vi sci'as, li est'as la hom'o —”

”Hom'o viv'a! kiel vi san'as? Nu! kiel vi fart'as? tre ĝoj'as vid'i vi'n, tre'eg'e!” nun inter'romp'e dir'is la general'o mem, pren'ant'e la man'o'n de mi'a kun'ul'o dum li al'proksim'iĝ'is, kaj klin'iĝ'ant'e rigid'e sed profund'e, kiam mi est'is prezent'at'a. Mi tiam pens'is, kaj mi ankoraŭ tiel opini'as, ke mi neniam aŭd'is pli fort'a'n voĉ'o'n, nek vid'is pli bon'a'n ar'o'n da dent'o'j; sed mi dev'as dir'i, ke mi bedaŭr'is la inter'romp'o'n en tiu moment'o, ĉar pro la flustr'o'j kaj sub'sugesti'o'j de mi'a amik'o, mi'a interes'o tre ekscit'iĝ'is pri la hero'o de la Bugabua kaj Kikapua milit'ir'o.

Tamen, la rav'e klar'ig'a parol'o de Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith baldaŭ plen'e for'pel'is tiu'n ĉi ĉagren'o'n.

Mi'a amik'o ni'n for'las'is tuj, kaj ni ĝu'is sufiĉ'e long'a'n konversaci'o'n, kaj mi trov'iĝ'is ne nur kontent'ig'it'a sed real'e instru'at'a. Mi neniam aŭd'is pli flu'a'n parol'ant'o'n, nek vir'o'n kun pli da ĝeneral'a sci'o. Pro taŭg'a modest'ec'o li neniam, malgraŭ tio, tuŝ'is la tem'o'n, kiu'n mi tiam plej dezir'is diskut'i — mi alud'as la mister'a'j'n cirkonstanc'o'j'n ĉirkaŭ la Bugabua milit'o — kaj mi'a'part'e, tio, kio mi konjekt'as est'as taŭg'a delikat'a sent'o, mal'permes'is, ke mi komenc'u la tem'o'n, kvankam mi est'is ver'e tre'eg'e tent'at'a tio'n far'i. Mi rimark'is ankaŭ, ke la brav'a soldat'o prefer'as tem'o'j'n kun filozofi'a interes'o, kaj ke li special'e ĝoj'as koment'i pri la rapid'a antaŭ'e'n'ir'o de meĥanik'a invent'ad'o. Efektiv'e, kie'n ajn mi konduk'is li'n, al tiu ĉi punkt'o li re'ven'is.

”Tut'e ne est'as io, kio simil'as ĝi'n,” li dir'ad'is, ”ni est'as mir'ind'a popol'o, kaj ni viv'as dum mir'ind'a epok'o. Fal'ŝirm'il'o'j kaj fer'voj'o'j — hom'kapt'il'o'j kaj gard'paf'il'o'j! Ni'a'j vapor'ŝip'o'j trov'iĝ'as sur ĉiu mar'o, kaj la Nassaua pasaĝer'a balon'o est'as ek'ir'ont'a regul'a'j'n vojaĝ'o'j'n (vetur'pag'o nur du'dek funt'o'j'n sterling'a'j'n) inter Londono kaj Timbuktu'o. Kaj kiu pov'as kalkul'i la grand'eg'a'n influ'o'n sur soci'a'n viv'o'n, sur la art'o'j'n, sur komerc'o'n, sur literatur'o'n, kiu est'os la tuj'a rezult'o de la grand'a'j princip'o'j de elektr'a magnet'ism'o. Ankaŭ tio ne est'as la tut'o, mi cert'ig'u vi'n! Trov'iĝ'as efektiv'e, neni'u fin'o por la antaŭ'e'n'ir'o de la invent'o'j. La plej mir'ind'a'j, la plej geni'a'j — kaj, mi al'don'u, sinjor'o — sinjor'o Thompson, mi kred'as, est'as vi'a nom'o — mi al'don'u, mi dir'as, la plej util'a'j, la plej ver'e util'a'j meĥanik'a'j el'pens'aĵ'o'j ĉiu'tag'e ek'aper'as kiel agarik'o'j, se mi est'as permes'at'a tiel esprim'i tio'n, aŭ pli figur'e, kiel — a-akrid'o'j — kiel akrid'o'j, sinjor'o Tompsono — ĉirkaŭ ni kaj a-a-aĉirkaŭ ni.”

Thompson ver'dir'e ne est'as mi'a nom'o, sed ne neces'as dir'i, ke mi for'las'is general'o'n Smith kun pli'ig'it'a interes'o pri li, kun pli'ig'it'a estim'o pri li'a konversaci'a pov'o, kaj profund'a sent'o pri la ne'taks'ebl'a'j privilegi'o'j, kiu'j'n ni ĝu'as, viv'ant'e dum tiu ĉi epok'o de meĥanik'a invent'ad'o. Mi'a sci'vol'o tamen ne tut'e est'is kontent'ig'it'a, kaj mi decid'is far'i tuj'a'n esplor'o'n inter mi'a'j amik'o'j koncern'e je la Brevet-brigad'estr'o-general'o mem, kaj apart'e koncern'e la grand'eg'a'j'n okaz'o'j'n, quorum pars magna fuit 1 , dum la Bugabua kaj Kikapua milit'ir'o.

La unu'a okaz'o, kiu si'n prezent'is, kaj kiu'n (bedaŭr'ind'e) mi neniel skrupul'is kapt'i, okaz'is ĉe la preĝ'ej'o de li'a pastr'a moŝt'o, d-ro Drummummupp, kie mi trov'iĝ'is unu dimanĉ'o'n, preciz'e je predik'a temp'o, ne nur sur la sid'ej'o, sed ankaŭ flank'e de tiu mi'a ind'a kaj inform'em'a amik'in'o, fraŭl'in'o Tabitha T.

Tiel sid'ant'e, mi mi'n gratul'is, kaj tre raci'e, pri la tre feliĉ'a afer'stat'o. Se iu sci'as i'o'n pri Brevet-brigad'estr'o-general'o John A.

B. C. Smith, tiu person'o, al mi ŝajn'is cert'e, est'as fraŭl'in'o Tabitha T. Ni telegraf'is kelk'a'j'n signal'o'j'n, kaj tiam komenc'is, sub'voĉ'e, vigl'a'n konversaci'o'n.

”Smith!” ŝi dir'is, respond'e al mi'a tre serioz'a demand'o, ”Smith! — kio, ĉu general'o John A. B. C.? Ben'u mi'n, mi kred'is, ke vi sci'as ĉio'n pri li! Tiu ĉi est'as mir'ind'e invent'em'a epok'o! Terur'a afer'o tio est'is! Sang'em'a ar'o da fripon'o'j la Kikapuoj! Batal'is kiel hero'o — mir'ind'aĵ'o'j de kuraĝ'o — sen'mort'a fam'o! Smith, Brevet'a brigad'estr'o-general'o John A. B. C.! Nu, vi sci'as, li est'as la hom'o —”

”Hom'o,” jen inter'romp'is D-ro Drummummupp laŭt'eg'voĉ'e, kaj kun pugn'o'frap'o, kiu preskaŭ de'fal'ig'is la katedr'o'n sur ni'n. ”Hom'o, kiu nask'iĝ'as de vir'in'o, hav'as nur mal'long'a'n temp'o'n por tra'viv'i; li kresk'as kaj est'as de'tranĉ'it'a kiel flor'o!”

Mi glit'is al la fin'o de la sid'ej'o, kaj rimark'is per la koler'et'a'j rigard'o'j de la pastr'o, ke la koler'o, kiu preskaŭ est'is fatal'a por la katedr'o, est'as incit'it'a de la flustr'o'j de la fraŭl'in'o kaj mi. Ne rest'is ia help'rimed'o; do ni sub'met'iĝ'is sufiĉ'e komplez'e kaj aŭskult'is, per la tut'a martir'iĝ'o de dign'a silent'o, la ceter'o'n de tiu tre bon'a predik'o.

La proksim'a'n vesper'o'n mi trov'iĝ'is iom mal'fru'e, vizit'ant'e la Rantipolan teatr'o'n, kie mi kred'is mi'n cert'a, ke mi tuj kontent'ig'os mi'a'n sci'vol'o'n, nur per paŝ'o en la loĝi'o'n de tiu'j rav'a'j specimen'o'j de afabl'o kaj ĉio'n'sci'o, fraŭl'in'o'j Arabella kaj Miranda Cognoscenti. Tiu bon'a tragedi'ist'o, Climax, est'is lud'ant'a tiu'n tag'o'n al tre hom'plen'a teatr'o, kaj mi spert'is iom da mal'facil'aĵ'o'j, kompren'ig'ant'e mi'a'j'n dezir'o'j'n; special'e ĉar ni'a loĝi'o star'is tut'e apud la kulis'o'j kaj plen'e super'rigard'is la scen'ej'o'n.

”Smith?” dir'is fraŭl'in'o Arabella, kiam ŝi fin'e kompren'is la kial'o'n de mi'a demand'o; ”Smith? kio, ĉu general'o John A. B.

C.?”

”Smith?” demand'is Miranda pens'em'e. ”Di'o mi'n ben'u, ĉu vi iam vid'is pli bel'a'n figur'o'n?”

”Neniam, fraŭl'in'o, sed nun dir'u al mi —”

”Aŭ tiel ne'imit'ebl'a'n graci'o'n?”

”Neniam, je mi'a vort'o! sed, mi pet'as, inform'u mi'n — ”

”Aŭ tiel just'a'n ŝat'o'n pri scen'a'j efekt'o'j?”

”Fraŭl'in'o, —”

”Aŭ pli delikat'a'n sent'o'n pri la ver'a'j bel'ec'o'j de Shakespeare? Est'u sufiĉ'e komplez'a rigard'i tiu'n krur'o'n! ”

”La diabl'o! ” kaj mi turn'iĝ'is re'e al ŝi'a frat'in'o.

”Smith!” ŝi dir'is. ”Kio, ĉu general'o John A. B. C.? Terur'a afer'o tio est'is, ĉu ne? Terur'a'j fripon'o'j, tiu'j Bugabuoj — sovaĝ'a'j, kaj tiel plu — sed ni viv'as en mir'ind'e invent'em'a epok'o!

Smith! Ho, jes! eminent'a vir'o! absolut'a desper'ad'o — sen'mort'a fam'o — mir'ind'aĵ'o'j de kuraĝ'o! Neniam aŭd'is! ” (tiu ĉi dir'at'a per akr'a kri'o). ”Ben'u mi'a'n anim'o'n! Nu, li est'as la man 1 ”.

ek'kri'eg'is tiam Climax apud mi'a orel'o, kaj sving'is la tut'a'n temp'o'n si'a'n pugn'o'n antaŭ mi'a vizaĝ'o, laŭ manier'o kiu'n mi ne pov'is toler'i, nek intenc'is. Mi for'las'is tuj la fraŭl'in'o'j'n

Cognoscenti, ir'is rekt'e mal'antaŭ la scen'ej'o'n, kaj don'is al la fripon'o tia'n bat'eg'o'n, ke mi esper'as, ke li memor'os ĝis si'a mort'o'tag'o.

Ĉe la vesper'a festen'o de la rav'a vidv'in'o sinjor'in'o Cathleen O’Trump mi fid'is, ke mi ne renkont'os simil'a'n ĉagren'o'n. Sekv'e, tuj kiam mi trov'iĝ'is kontraŭ mi'a bel'a gast'ig'ant'in'o ĉe la kart'lud'a tabl'o, mi far'is tiu'j'n demand'o'j'n, kies solv'o est'is iĝ'int'a afer'o tiel neces'a por mi'a anim'pac'o.

”Smith?” dir'is mi'a kun'lud'ant'in'o. ”Kio! ĉu general'o John A.

B. C? Terur'a afer'o tio est'is, ĉu ne? Karo'o'j, ĉu vi dir'is? Terur'a'j fripon'o'j tiu'j Kikapuoj! Ni lud'as vist'o'n, se vi bon'vol'as, sinjor'o Tattle 1 — tamen, tiu ĉi est'as la epok'o de la invent'ad'o, tre cert'e; la epok'o par excellence — ĉu parol'as franc'e? — ho, absolut'a hero'o, absolut'a desper'ad'o? — ĉu neniu'n ker'o'n, sinjor'o Tattle? mi ne kred'as tio'n — sen'mort'a fam'o, kaj tiel plu — mir'ind'aĵ'o'j de kuraĝ'o! Neniam aŭd'is!! Nu, ben'u mi'n, li est'as la hom'o —”.

”Hommo? kapitan'o Hommo?” jen kri'eg'is iu et'a in'a en'trud'ant'o el la plej mal'proksim'a angul'o de la ĉambr'o. ”Ĉu vi parol'as pri kapitan'o Hommo kaj la duel'o? Ho, mi dev'as aŭd'i; dir'u, mi pet'as — daŭr'ig'u sinjor'in'o O’Trump! bon'vol'u daŭr'ig'i!” kaj daŭr'ig'i sinjor'in'o O’Trump ja komenc'is, pri iu kapitan'o Hommo, kiu est'is aŭ mort'paf'ig'it'a aŭ pend'ig'it'a, aŭ dev'us est'i kaj mort'paf'ig'it'a kaj pend'ig'it'a. Jes, sinjor'in'o O’Trump daŭr'ig'is, kaj mi — mi fin'is — la vizit'o'n. Ne est'us iu ebl'ec'o aŭd'i i'o'n plu'a'n tiu'n vesper'o'n, rilat'e al Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith.

Tamen, mi mi'n konsol'is per la pens'o, ke la tajd'o de mal'bon'ŝanc'o ne pov'as flu'i kontraŭ mi ĉiam, kaj tial mi decid'is

far'i fort'a'n pen'o'n inform'iĝ'i ĉe la bal'o de tiu sorĉ'a anĝel'et'o, la graci'a sinjor'in'o Pirouette.

”Smith?” dir'is sinjor'in'o P., dum ni kirl'iĝ'is kun'e en la zefir'a danc'o, ”Smith? kio? ĉu general'o John A. B. C.? Terur'a afer'o, tiu kontraŭ la Bugabuoj, ĉu ne? Terur'a'j kre'it'aĵ'o'j, tiu'j indi'an'o'j! Bon'vol'u turn'i vi'a'j'n pied'fingr'o'j'n! Mi ver'e hont'as pri vi — hom'o kun grand'a kuraĝ'o, la kompat'ind'ul'o! — sed tiu ĉi est'as mir'ind'a epok'o por invent'ad'o — Ho! oho! mi est'as sen'spir'a — absolut'a desper'ad'o — mir'ind'aĵ'o'j de kuraĝ'o! — Neniam aŭd'is!! — Ne pov'os kred'i tio'n — mi dev'as sid'iĝ'i kaj inform'i vi'n — Smith! nu, li est'as la man — ”Manfred, mi dir'as al vi!” jen kri'aĉ'is fraŭl'in'o Bas-Bleu, dum mi konduk'is sinjor'in'o'n Pirouette al seĝ'o. ”Ĉu iu iam aŭd'is i'o'n simil'a'n? Ĝi est'as Manfred, mi dir'as, kaj tut'e neniel ajn Manfrajdej 1 .” Jen fraŭl'in'o Bas-Bleu man'vok'is mi'n, en tre decid'a manier'o; kaj mi dev'iĝ'is, volont'e aŭ ne, for'las'i sinjor'in'o'n Pirouette por decid'ig'i disput'o'n rilat'e la titol'o'n de iu poezi'a dram'o de Lord'o Byron. Kvankam mi dir'is tre baldaŭ, ke la ver'a titol'o est'as Manfrajdej, kaj tut'e neniel Manfred, tamen, kiam mi re'ven'is por serĉ'i sinjor'in'o'n Pirouette, ŝi ne est'is trov'ebl'a, kaj mi for'las'is la dom'o'n, kun tre akr'e mal'amik'a sent'o kontraŭ ĉiu'j Bas-Bleuoj.

La afer'o'j nun ricev'is ver'e serioz'a'n aspekt'o'n, kaj mi decid'is tuj vizit'i mi'a'n special'a'n amik'o'n, sinjor'o'n Theodor Sinivate, ĉar mi sci'is, ke almenaŭ ĉi tie mi ricev'os i'o'n simil'a'n al definitiv'a inform'o.

”Smith?” li dir'is per si'a bon'e'kon'at'a kurioz'a manier'o el'tren'i si'a'j'n silab'o'j'n, ”Smith? kio, ĉu general'o John A. B. C.?

Sovaĝ'a afer'o, tio kontraŭ la Kikapu-u-u'o'j, ĉu ne? Dir'u, ĉu vi ne opini'as, ke jes? Absolut'a desper'a-a-ad'o — tre bedaŭr'ind'e, je mi'a honor'o! Mir'ind'e invent'em'a epok'o! — mir'ind'a-a-aĵ'o'j de kuraĝ'o! Sed ali'flank'e, ĉu vi iam aŭd'is pri kapitan'o Hommo?”

”Kapitan'o Hommo est'u damn'it'a,” mi dir'is, ”bon'vol'u daŭr'ig'i vi'a'n rakont'o'n.”

”Hem! — ho, nu! — toute la même cho-o-os'e, kiel ni dir'as en Franc'uj'o. Smith, ĉu? Brigad'estr'o-general'o John A. B. C.? Sed ver'e (jen sinjor'o Sinivate juĝ'is dec'e met'i la fingr'o'n flank'e'n de si'a naz'o) ”ver'e, vi ne vol'as sugest'i nun, real'e kaj mal'kaŝ'e kaj honest'e, ke vi ne sci'as ĉio'n pri tiu afer'o Smith-a, sam'e bon'e kiel mi, ĉu? Smith? John A. B. C.? Nu, mi'n ben'u, li est'as la vi'i-ir'o —.

”Sinjor'o Sinivate,” dir'is mi pet'eg'e, ”ĉu li est'as la vir'o kun fer'a mask'o?”

”N-e-e!” li dir'is aspekt'ig'ant'e si'n sagac'a, ”nek vir'o en la lu'u-uno.”

Tiu'n ĉi respond'o'n mi konsider'is kiel signif'a kaj absolut'a insult'o, kaj tial for'las'is tuj la dom'o'n, tre koler'e, kun firm'a decid'o dev'ig'i mi'a'n amik'o'n, sinjor'o'n Sinivate, al baldaŭ'a duel'o pro li'a ne'sinjor'a kondut'o kaj mal'ĝentil'ec'o.

Inter'temp'e mi tamen ne intenc'is est'i mal'help'at'a pri la inform'o dezir'at'a de mi. Unu rimed'o rest'is por mi ankoraŭ. Mi ir'os al la font'o de inform'o. Mi vizit'os tuj la general'o'n mem, kaj postul'os, per preciz'a'j vort'o'j, solv'o'n de tiu ĉi abomen'ind'a pec'o da mister'o. Jen, almenaŭ, ne trov'iĝ'os io oportun'a por dub'esenc'o. Mi est'os klar'a, cert'a, decid'a — mal'mol'a kiel pasteĉ'o'krust'o, konciz'a kiel Tacit'o aŭ Montesquieu.

Est'is fru'e, kiam mi vizit'is la general'o'n, kaj li est'is vest'iĝ'ant'a; sed mi pretekst'is urĝ'a'j'n afer'o'j'n kaj tuj konduk'iĝ'is en li'a'n lit'ĉambr'o'n de mal'jun'a negr'a ĉambr'ist'o, kiu atend'is atent'e dum mi'a vizit'o. En'ir'ant'e la ĉambr'o'n, mi ĉirkaŭ'rigard'is, sed ne pov'is tuj li'n rimark'i. Kuŝ'is grand'a kaj tre kurioz'aspekt'a pak'aĵ'o el io apud mi'a'j pied'o'j sur la plank'o, kaj, ĉar mi ne sent'is mi'n plej bon'humor'a en la mond'o, mi pied'frap'is ĝi'n el mi'a voj'o.

” ̆em! Aĥem! ne tre ĝentil'a tio, mi cert'e dir'us!” dir'is la pak'aĵ'o, per unu el la plej mal'grand'a'j, kaj tut'e la plej komik'a el voĉ'et'o'j, io inter knar'o kaj fajf'o, kiu'n mi iam aŭd'is dum ĉiu'j tag'o'j de mi'a ekzist'o.

”Aĥem! ne tre ĝentil'a tio, mi opini'as.”

Mi plen'e kri'is pro terur'o kaj ir'is oblikv'e al la plej mal'proksim'a fin'o de la ĉambr'o.

”Di'o mi'n ben'u, amik'o mi'a,” de'nov'e fajf'is la pak'aĵ'o, ”kio — kio — kio — nu, pri kio tem'as? Mi fakt'e kred'as, ke vi tut'e ne kon'as mi'n.”

Kio'n mi pov'is dir'i pri ĉio ĉi — kio'n mi pov'is dir'i? Mi ŝancel'iĝ'is al brak'seĝ'o, kaj, kun rigard'eg'a'j okul'o'j kaj gap'ant'a buŝ'o, atend'is la solv'o'n de la mir'ind'aĵ'o.

”Est'as strang'e, ke vi ne kon'is mi'n, tamen, ĉu ne?” iom post'e re'fajf'is la ne'klasifik'ebl'aĵ'o, kiu, mi nun rimark'is, far'as sur la plank'o i'a'n ne'klar'ig'ebl'a'n manovr'o'n, tre simil'a al sur'tir'ad'o de ŝtrump'o. Nur unu sol'a krur'o, tamen, est'is vid'ebl'a.

”Est'as strang'e, ke vi ne kon'is mi'n tamen, ĉu ne? Pompey, al'port'u al mi tiu'n krur'o'n!” Ĉe tio Pompey al'port'is al la pak'aĵ'o bon'eg'a'n kork'a'n kvazaŭ-krur'o'n, jam vest'it'a'n, kiu'n ĝi al'ŝraŭb'is al si rapid'e; kaj tiam ĝi star'iĝ'is antaŭ mi'a'j okul'o'j.

”Kaj sang'a batal'o ĝi est'is” daŭr'ig'is la aĵ'o, kvazaŭ monolog'e; ”sed cert'e oni ne dev'us batal'i kontraŭ la Bugabuoj kaj Kikapuoj kaj atend'i el'ir'i el ĝi kun nur'a vund'et'o. Pompey, mi dank'os vi'n, se vi al'port'os tiu'n brak'o'n. Thomas (turn'iĝ'ant'e al mi) est'as sen'dub'e la plej bon'a far'ist'o de kork'a'j krur'o'j; sed, se vi iam bezon'us brak'o'n, amik'o mi'a, vi efektiv'e dev'us las'i mi'n rekomend'i vi'n al Bishop.” Ĉe tio Pompey sur'ŝraŭb'is brak'o'n.

”Ni trov'is tio'n sufiĉ'e varm'eg'a labor'o, vi pov'as kompren'i.

Nun, vi hund'o, sur'met'u mi'a'j'n ŝultr'o'j'n kaj brust'o'n. Pettitt far'as la plej bon'a'j'n ŝultr'o'j'n, sed por brust'o vi dev'as ir'i al Ducrow.”

”Brust'o!” mi dir'is.

”Pompey, ĉu vi neniam intenc'as pret'i kun tiu peruk'o? La skalp'ad'o est'as krud'a proced'o malgraŭ ĉio; sed oni pov'as ricev'i tiel bon'a'n peruk'o'n ĉe De l’Orme.”

”Peruk'o!”

”Nun, vi negr'o, mi'a'j'n dent'o'j'n. Por bon'a ar'o da ili, vi plej bon'e ag'os ir'ant'e tuj al Parmly; alt'a'j prez'o'j sed bon'eg'a far'o.

Mi glut'is ar'o'n da bon'eg'a'j objekt'o'j, tamen, kiam la grand'a Bugabuo bat'fal'ig'is mi'n per la post'aĵ'o de si'a paf'il'o.”

”Post'aĵ'o! fal'ig'is!! mi'a okul'o!!”

”Ho jes, tio memor'ig'as mi'n! mi'a okul'o; jen Pompey, vi fripon'o, en'ŝraŭb'u ĝi'n. Tiu'j Kikapuoj pov'as rapid'e el'frap'i okul'o'j'n; sed tiu d-ro Williams est'as kalumni'it'a vir'o malgraŭ ĉio; vi ne pov'as imag'i kiel bon'e mi vid'as per la okul'o'j de li far'it'a'j.”

Mi nun komenc'is percept'i tre klar'e, ke la objekt'o antaŭ mi est'as neni'u ali'a ol mi'a nov'a kon'at'ul'o Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith. La manipul'o'j de Pompey kaŭz'is, mi dev'as konfes'i, tre frap'ant'a'n diferenc'o'n al la aspekt'o de li'a person'o. La voĉ'o tamen, ankoraŭ perpleks'is mi'n, sed eĉ tiu ŝajn'a mister'o rapid'e klar'iĝ'is.

”Pompey vi nigr'a fripon'o,” knar'dir'is la general'o, ”mi fakt'e kred'as, ke vi las'us mi'n el'ir'i sen mi'a palat'o.”

Je tio ĉi la negr'o, grumbl'ant'e pardon'pet'o'n, ir'is al si'a mastr'o, mal'ferm'is li'a'n buŝ'o'n per la ruz'a mien'o de ĉeval'ĵoke'o kaj al'ĝust'ig'is intern'e iom strang'aspekt'a'n maŝin'o'n, per tre lert'a metod'o, kiu'n mi ne tut'e pov'is kompren'i. La ali'iĝ'o tamen, de la tut'a esprim'o de la vizaĝ'o de la general'o est'is tuj'a kaj surpriz'a. Kiam li de'nov'e parol'is, li'a voĉ'o re'pren'is tut'e tiu'n riĉ'a'n melodi'o'n kaj fort'o'n, kiu'n mi est'is rimark'int'a je ni'a unu'a kon'at'iĝ'o.

”Damn'u la fripon'o'j'n!” li dir'is per tiel klar'a ton'o, ke mi absolut'e salt'is pro la ŝanĝ'iĝ'o. ”Damn'u la fripon'o'j'n! Ili ne nur frakas'is al mi la palat'o'n, sed ili ankaŭ prov'is for'tranĉ'i minimum'e sep ok'on'o'j'n de mi'a lang'o. Ne ekzist'as egal'ul'o, tamen, al Bonfanti en Amerik'o, por ver'e bon'a'j objekt'o'j tiu'spec'a'j. Mi pov'as rekomend'i li'n al vi kun fid'o (je tio la general'o klin'iĝ'is) kaj cert'ig'i vi'n, ke mi sent'as plej grand'a'n plezur'o'n, far'ant'e tio'n.”

Mi atest'is li'a'n bon'kor'ec'o'n laŭ mi'a plej bon'a manier'o, kaj adiaŭ'is li'n tuj, hav'ant'e perfekt'a'n kompren'o'n pri la ver'a afer'stat'o — kaj plen'a'n sci'o'n pri la mister'o, kiu est'is mi'n ĝen'int'a tiel long'e. Ĝi est'is evident'a.

Ĝi est'is kompren'ebl'a afer'o.

Brevet-brigad'estr'o-general'o John A. B. C. Smith est'is la vir'o— est'is la for'uz'it'a vir'o.

La silent'o — Fabel'o

Aŭskult'u mi'n,” dir'is la Demon'o, met'ant'e la man'o'n sur mi'a'n kap'o'n. ”La region'o, pri kiu mi parol'as, est'as mal'gaj'a region'o en Libio apud la bord'o de la river'o Zairo. Kaj ne ekzist'as tie kviet'o, nek silent'o.

La akv'o de la river'o hav'as nuanc'o'n safran'a'n kaj mal'san'ec'a'n, kaj ĝi flu'as, ne antaŭ'e'n al la mar'o, sed trem'as por ĉiam kaj por ĉiam sub la ruĝ'a okul'o de la sun'o, en tumult'a kaj konvulsi'a mov'o. Ĉe ambaŭ flank'o'j de la ŝlim'a lit'o de la river'o etend'iĝ'as je mult'a'j mejl'o'j pal'a dezert'o el gigant'a'j nimfe'o'j. Ili sopir'as unu al la ali'a en tiu sol'ec'o, kaj streĉ'as al la ĉiel'o si'a'j'n long'a'j'n kaj pal'eg'a'j'n kol'o'j'n, kaj balanc'as tie'n kaj re'e'n si'a'j'n etern'a'j'n kap'o'j'n. Kaj de ili el'ven'as mal'klar'a murmur'o, kiel plaŭd'o de sub'ter'a akv'o. Kaj ili sopir'as unu al la ali'a.

Sed ekzist'as lim'o al ili'a land'o, la lim'o de la mal'lum'a, terur'a, alt'eg'a arb'ar'o.

Tie, sam'e kiel la ond'o'j ĉirkaŭ la Hebridoj, la mal'alt'a sub'kresk'aĵ'o agit'iĝ'as konstant'e. Sed ne ven'as vent'o trans la ĉiel'o'n. Kaj la alt'a'j pra'arb'o'j sving'iĝ'as ĉiam'e tie'n kaj re'e'n, kun krak'eg'a kaj fort'eg'a son'o. Kaj de ili'a'j alt'a'j supr'o'j, unu post unu gut'as etern'a'j ros'o'j. Kaj ĉirkaŭ la radik'o'j strang'a'j venen'a'j flor'o'j kuŝ'as, tord'iĝ'ant'e dum mal'trankvil'a dorm'o.

Kaj supr'e, kun susur'o kaj laŭt'a bru'o, la griz'a'j nub'o'j rapid'as okcident'e'n ĉiam'e, ĝis ili rul'iĝ'as, kiel kaskad'eg'o super la fajr'a'n mur'o'n de la horizont'o. Sed ne ven'as vent'o trans la ĉiel'o'n. Kaj apud la bord'o de la river'o Zairo ne trov'iĝ'as kviet'o, nek silent'o.

Est'is nokt'o kaj fal'is pluv'o; kaj fal'ant'e ĝi est'is pluv'o, sed fal'int'e ĝi est'is sang'o. Kaj mi star'is sur la marĉ'o inter la alt'a'j nimfe'o'j kaj pluv'is sur mi'a'n kap'o'n — kaj la nimfe'o'j sopir'is unu al la ali'a en la solen'o de si'a sol'ec'o.

Kaj subit'e, la lun'o lev'iĝ'is tra la mal'dens'a fantom'a nebul'et'o, kaj aspekt'is el karmezin'a kolor'o.

Kaj mi'a'j okul'o'j ek'vid'is grand'a'n griz'a'n rok'o'n, kiu star'is apud la bord'o de la river'o kaj est'is lum'ig'at'a de la lum'o kaj de la lun'o. Kaj la rok'o est'is griz'a, kaj fantom'a, kaj alt'a — kaj la rok'o est'is griz'a. Sur ĝi'a antaŭ'o trov'iĝ'is liter'o'j ĉiz'it'a'j en la ŝton'o kaj mi marŝ'is tra la marĉ'o kaj la nimfe'o'j, ĝis mi al'ven'is apud la bord'o, por ke mi leg'u la liter'o'j'n sur la ŝton'o. Sed mi ne pov'is deĉifr'i ili'n. Kaj mi est'is re'ir'ont'a en la marĉ'o'n, kiam la lun'o bril'is per pli fort'a ruĝ'o, kaj mi turn'iĝ'is kaj rigard'is de'nov'e la rok'o'n kaj ankaŭ la liter'o'j'n. Kaj la vort'o est'is ” A fl Ikt'o ”.

Kaj mi rigard'is supr'e'n kaj vid'is vir'o'n sur la supr'o de la rok'o; kaj mi mi'n kaŝ'is inter la nimfe'o'j, por ke mi el'trov'u la ag'o'j'n de la vir'o. Kaj la vir'o est'is form'e alt'a kaj majest'a, kaj est'is volv'it'a de la ŝultr'o'j ĝis la pied'o'j per tog'o de antikv'a Romo. Kaj la kontur'o'j de li'a figur'o est'is mal'preciz'a'j, sed li'a'j trajt'o'j est'is la trajt'o'j de di'aĵ'o; ĉar la mantel'o de la nokt'o, kaj de la nebul'o, kaj de la lun'o, kaj de la ros'o, las'is ne'kovr'it'a'j'n la trajt'o'j'n de li'a vizaĝ'o. Kaj li'a frunt'o est'is alt'a pro pens'o, kaj li'a okul'o ekstaz'a pro mizer'o; kaj en la mal'mult'a'j sulk'o'j de li'a vang'o mi leg'is la fabel'o'j'n pri mal'ĝoj'o kaj lac'eg'o kaj abomen'o pro la hom'ar'o, kaj dezir'eg'o al sol'ec'o.

Kaj la vir'o sid'iĝ'is sur la rok'o'n kaj klin'is si'a'n kap'o'n sur la man'o'n, kaj el'rigard'is sur la sol'ec'o'n. Li rigard'is mal'supr'e'n en la mal'alt'a'n, mal'trankvil'a'n sub'kresk'aĵ'o'n, kaj supr'e'n en la alt'eg'a'j'n pra'arb'o'j'n, kaj pli supr'e'n al la susur'ant'a ĉiel'o kaj en la karmezin'a'n lun'o'n. Kaj mi kuŝ'is kviet'e, ŝirm'it'a de la nimfe'o'j; kaj rigard'is la ag'o'j'n de la vir'o; kaj la vir'o trem'is en si'a sol'ec'o, sed la nokt'o for'iĝ'is kaj li sid'is sur la rok'o.

Kaj la vir'o turn'is si'a'n rigard'o'n for de la ĉiel'o kaj rigard'is sur la mal'gaj'a'n river'o'n Zairo, kaj sur la flav'a'n, abomen'a'n akv'o'n, kaj sur la pal'a'j'n legi'o'j'n de la nimfe'o'j. Kaj la vir'o aŭskult'is la sopir'o'j'n de la nimfe'o'j, kaj la murmur'o'j'n, kiu'j supr'e'n'ven'is de ili. Kaj mi kuŝ'is en mi'a kaŝ'ej'o kaj rigard'is la ag'o'j'n de la vir'o. Kaj la vir'o trem'is en si'a sol'ec'o — sed la nokt'o for'iĝ'is kaj li sid'is sur la rok'o.

Tiam mi ir'is mal'supr'e'n en la intern'o'j'n de la marĉ'o, kaj vad'is for en la dezert'o el nimfe'o'j, kaj vok'is al la hipopotam'o'j, kiu'j loĝ'is inter la lag'et'o'j en la intern'ej'o'j de la marĉ'o. Kaj la hipopotam'o'j aŭd'is mi'a'n vok'o'n kaj ven'is, kun'e kun la behemot'o 1 al la mal'supr'o de la rok'o, kaj muĝ'is laŭt'e kaj terur'e sub la lun'o. Kaj mi kuŝ'iĝ'is en mi'a'n kaŝ'ej'o'n kaj rigard'is la ag'o'j'n de la vir'o. Kaj la vir'o trem'is en la sol'ec'o. Sed la nokt'o for'iĝ'is kaj li sid'is sur la rok'o.

Tiam mi mal'ben'is la veter'o'n per la mal'ben'o de tumult'o, kaj terur'a vent'eg'o kolekt'iĝ'is en la ĉiel'o tie, kie antaŭ'e ne blov'is vent'o. Kaj la ĉiel'o pal'iĝ'is pro la fort'o de la vent'eg'o — kaj

la pluv'o bat'is sur la kap'o'n de la vir'o kaj la diluv'o'j de la river'o flu'eg'is mal'supr'e'n kaj la river'o turment'iĝ'is en ŝaŭm'o'n — kaj la nimfe'o'j akr'e kri'is en si'a'j'n bed'o'j'n — kaj la arb'ar'eg'o fal'is antaŭ la vent'o — kaj la tondr'o rul'muĝ'is, kaj la fulm'o ek'bril'is — kaj la rok'o ŝancel'is plen'e ĝis si'a fundament'o. Kaj mi kuŝ'is en mi'a kaŝ'ej'o kaj rigard'is la ag'o'j'n de la vir'o. Kaj la vir'o trem'is en la sol'ec'o; sed la nokt'o for'iĝ'is kaj li sid'is sur la rok'o.

Tiam mi koler'iĝ'is kaj mal'ben'is, per mal'ben'o de silent'o, la river'o'n, kaj la nimfe'o'j'n, kaj la vent'o'n, kaj la arb'ar'eg'o'n, kaj la ĉiel'o'n, kaj la tondr'o'n, kaj la sopir'o'j'n de la nimfe'o'j. Kaj ili far'iĝ'is mal'ben'it'a'j, kaj iĝ'is silent'a'j. Kaj la lun'o ĉes'is ŝancel'i supr'e'n laŭ si'a voj'o sur la ĉiel'o — kaj la tondr'o mort'is — kaj la fulm'o ne ek'bril'is kaj la nub'o'j pend'is sen'mov'e — kaj la akv'o'j de'fal'is ĝis si'a ĝust'a nivel'o, kaj rest'is — kaj la arb'o'j ĉes'is sving'iĝ'i — kaj la nimfe'o'j ne plu sopir'is — kaj ne aŭd'iĝ'is plu la murmur'o de ili, nek ia nuanc'o de son'o tut'e tra la vast'eg'a sen'lim'a dezert'o. Kaj mi rigard'is la liter'o'j'n sur la rok'o, kaj ili est'is ŝanĝ'it'a'j — kaj la liter'o'j est'is ” Silent'o ”.

Kaj mi'a'j okul'o'j ek'vid'is la vizaĝ'o'n de la vir'o, kaj li'a vizaĝ'o aspekt'is pal'a pro terur'o. Kaj rapid'e li lev'is la man'o'n de si'a kap'o, kaj star'iĝ'is sur la rok'o kaj aŭskult'is. Sed aŭd'iĝ'is neni'u voĉ'o tut'e tra la vast'eg'a sen'lim'a dezert'o, kaj la liter'o'j sur la rok'o est'is ” Silent'o ”. Kaj la vir'o trem'eg'is kaj for'turn'is la vizaĝ'o'n kaj for'kur'is rapid'e, tiel, ke mi ne vid'is li'n plu.”

Nu, trov'iĝ'as mult'a'j bel'a'j rakont'o'j en la libr'o'j de la magi'ist'o'j, en la fer'lig'it'a'j libr'o'j de la magi'ist'o'j. En tiu'j ĉi, mi dir'as, trov'iĝ'as glor'a'j histori'o'j pri la ĉiel'o kaj pri la ter'o, kaj pri la fort'eg'a mar'o — kaj pri la ĝeni'o'j, kiu'j super'reg'as la mar'o'n, kaj la ter'o'n, kaj la alt'a'n ĉiel'o'n. Trov'iĝ'as ankaŭ mult'e da lern'aĵ'o en la dir'o'j, kiu'j'n dir'is la Sibil'o'j, kaj sankt'a'j, sankt'a'j aĵ'o'j est'is aŭd'at'a'j antikv'ec'e de la mal'lum'a'j foli'o'j, kiu'j trem'as ĉirkaŭ Dodono — sed, kiel Alah'o viv'as, tiu'n fabel'o'n, kiu'n la Demon'o rakont'is al mi, dum li sid'is flank'e de mi sub la ombr'o de la tomb'o, mi konsider'as la plej mir'ind'a el ĉiu'j! Kaj, kiam la Demon'o fin'is si'a'n rakont'o'n, li fal'is re'e'n en la kav'o'n de la tomb'o kaj rid'is. Kaj mi ne pov'is rid'i kun'e kun la Demon'o, kaj li mal'ben'is mi'n pro tio, ke mi ne pov'as rid'i. Kaj la link'o, kiu loĝ'as etern'e en la tomb'o, el'ir'is el ĝi kaj kuŝ'iĝ'is ĉe la pied'o'j de la Demon'o, kaj rigard'is fiks'e li'a'n vizaĝ'o'n.

www.omnibus.se/ink'o ISBN 91-7303-133-X 75